Tóm tắt lý thuyết
1. Âm phản xạ - Tiếng vang
Âm dội lại khi gặp một mặt chắn là âm phản xạ.
Tiếng vang là âm phản xạ nghe được cách âm trực tiếp ít nhất là 1/15 giây
Chú ý:
Nếu âm phản xạ cách âm trực tiếp nhỏ hơn 1/15 giây thì ta cũng phân biệt được hai âm này, nhưng không nghe được tiếng vang.
2. Vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém:
- Những vật cứng có bề mặt nhẵn thì phản xạ âm tốt (hấp thụ âm kém).
- Những vật mềm, xốp có bề mặt gồ ghề thì phản xạ âm kém.
Ví dụ: Một số vật phản xạ âm tốt, vật phản xạ âm kém
| Vật phản xạ âm tốt | Vật phản xạ âm kém |
| Mặt gương | Miếng xốp |
| Mặt đá hoa | Áo len |
| Tấm kim loại | Ghế đệm mút |
| Tường gạch | Cao su xốp |
3. Tổng kết
Bài tập minh họa
Bài 1:
Trong nhiều phòng hòa nhạc, phòng chiếu bóng, phòng ghi âm, người ta thường làm tường sần sùi và treo rèm nhung để làm giảm tiếng vang. Hãy giải thích tại sao?
Hướng dẫn giải
Làm tường sần sùi, treo rèm nhung để hấp thụ âm tốt hơn nên giảm tiếng vang, âm nghe được rõ hơn.
Bài 2:
Khi nói to trong phòng rất lớn thì nghe được tiếng vang. Nhưng nói to như vậy trong phòng nhỏ thì không nghe được tiếng vang.
a.Trong phòng nào có âm phản xạ?
b.Tính khoảng cách ngắn nhất từ người nói đến bức tường để nghe được tiếng vang. Biết vận tốc âm trong không khí là 340m/s.
Hướng dẫn giải
a) Trong cả hai phòng đều có âm phản xạ.
b) khoảng cách ngắn nhất từ người nói đến bức tường để nghe được tiếng vang là 11,33m
Bài 3:
Chọn câu trả lời đúng:
Tai ta nghe được tiếng vang khi nào?
A. Khi âm phát ra đến tai sau âm phản xạ
B. Khi âm phát ra đến tai gần như cùng một lúc với âm phản xạ.
C. Khi âm phát ra đến tai trước âm phản xạ .
D. Cả ba trường hợp trên đều có nghe thấy tiếng vang
Hướng dẫn giải
Chọn đáp án C.
Khi âm phát ra đến tai trước âm phản xạ .
4. Luyện tập Bài 14 Vật lý 7
Qua bài giảng Phản xạ âm - Tiếng vang này, các em cần hoàn thành 1 số mục tiêu mà bài đưa ra như:
- Mô tả và giải thích được một số hiện tượng liên quan đến tiếng vang.
- Nhận biết được một số vật phản xạ âm tốt và vật phản xạ âm kém, một số ứng dụng của phản xạ âm.
4.1. Trắc nghiệm
Câu 1: Vật nào dưới đây hấp thụ âm tốt?
A. Thép,gỗ, vải .
B. Bê tông, vải, bông .
C. Vải, nhung, dạ.
D. Đá, sắt, thép.
Câu 2: Tai ta nghe được tiếng vang khi nào?
A. Khi âm phát ra đến tai sau âm phản xạ
B. Khi âm phát ra đến tai gần như cùng một lúc với âm phản xạ.
C. Khi âm phát ra đến tai trước âm phản xạ .
D. Cả ba trường hợp trên đều có nghe thấy tiếng vang
Câu 3: Tính khoảng cách ngắn nhất từ người nới đến bức tường để nghe được tiếng vang. Biết vận tốc âm trong không khí là 340m/s
A. 10,53m
B. 9,68m
C. 12,33m
D. 11,33m
Câu 4: Vật nào sau đây phản xạ âm kém?
A. Mặt gương
B. Mặt đá hoa
C. Áo len
D. Tường gạch
Câu 5: Hiện tượng phản xạ âm không được ứng dụng trong những trường hợp nào sau đây?
A. Trồng cây xung quanh bệnh viện.
B. Xác định độ sâu của biển
C. Làm đồ chơi “điện thoại dây”
D. Làm tường phủ dạ, nhung.
Câu 6: Kết luận nào sau đây là đúng?
A. Vật phản xạ âm tốt là những vật có bề mặt sần sùi, gồ ghề.
B. Vật phản xạ âm kém là những vật có bề mặt nhẵn, cứng
C. Vật phản xạ âm tốt là những vật có kích thước lớn
D. Vật phản xạ âm kém là những vật mềm, không nhẵn.
Câu 7: Hãy chọn câu sai
A. Âm phản xạ là âm truyền đi trong môi trường và bị mặt chắn hấp thụ
B. Âm phản xạ là âm dội lại khi gặp mặt chắn
C. Ta nghe được tiếng vang khi âm truyền đến vách đá dội lại đến tai ta chậm hơn âm truyền trực
tiếp đến tai một khoảng ít nhất 1/15 s
D. Âm gặp mặt chắn đều bị phản xạ nhiều hay ít
Câu 8: Giả sử tàu phát ra siêu âm và thu được âm phản xạ của nó từ đáy biển sau 1,2 giây. Biết tốc độ truyền siêu âm trong nước là 1 500 m/s. Độ sâu của đáy biển là:
A. 900m
B. 1800 m
C. 3600 m
D. Một giá trị khác
Câu 9: Chọn câu trả lời sai
Hiện tượng được phản xạ âm được ứng dụng trong những trường hợp nào dưới đây?
A. Trồng cây xung quanh bệnh viện
B. Xác định độ sâu của biển
C. Soi gương
D. Làm tường phủ dạ, nhung
Câu 10: Chọn câu trả lời đúng
Khi nào thì tai có thể nghe được âm to nhất?
A. Âm phát ra đến tai cùng một lúc với âm phản xạ
B. Âm phát ra đến tai trước âm phản xạ
C. Âm phát ra đến tai, âm phản xạ đi nơi khác không đến tai
D. Cả ba trường hợp trên
Câu 11: Chọn câu trả lời đúng
Trong phòng kín ta thường nghe âm thanh to ngoài trời vì:
A. Trong phòng kín thường có phản xạ âm. Tai người nhận được nhiều âm phản xạ cùng một lúc sẽ nghe to hơn
B. Phòng kín nên âm không thoát ra ngoài được
C. Ngoài trời âm thanh sẽ dễ bị tiêu tán
D. Phòng kín nên không có sức cản của không khí do đó mà dễ truyền đến tai người nghe hơn
Câu 12: Tìm câu sai
A. Phòng kín càng lớn tiếng vang càng to
B. Trong phòng kín nào cũng đều có tiếng vang
C. Người nói phải đứng cách tường hơn 11 m mới có thể nghe được tiếng vang
D. Tai nhận được cùng lúc càng nhiều âm phản xạ thì sẽ nghe càng to
Câu 13: Tại sao khi nói lớn trong phòng to thì nghe được tiếng vang còn trong phòng nhỏ thì không?
A. Vì phòng nhỏ không có phản xạ âm
B. Vì chỉ phòng lớn có phản xạ âm
C. Vì phòng lớn không khí loãng nên âm truyền đi dễ dàng
D. Vì phòng đủ lớn thì khi âm phản xạ dội lại đến tai ta mới có thể chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai một khoảng ít nhất 1/15 s để tạo thành tiếng vang
4.2: Bài tập sách giáo khoa:
C1) Em đã từng nghe thấy được tiếng vang ở đâu? Vì sao em nghe được tiếng vang đó ?
Hướng dẫn giải: Một số ví dụ về tiếng vang:
- Tiếng vang ở vùng có núi. Vì ta phân biệt được âm phát ra trực tiếp và âm truyền đến núi rồi dội trở lại đến tai ta.
- Tiếng vang trong phòng rộng. vì ta phân biệt được âm phát ra trực tiếp và âm truyền đến tường phòng rồi dội lại đến tai ta.
- Tiếng vang từ giếng sâu. Vì ta phân biệt được âm phát ra trực tiếp và âm truyền đến mặt nước giếng rồi dội lại tai ta.
C2) Tại sao trong phòng kín ta thường nghe thấy âm to hơn so với khi ta nghe chính âm đó ở ngoài trời?
Hướng dẫn giải: Ta thường nghe thấy âm thanh trong phòng kín to hơn khi ta nghe chính âm thanh đó ngoài trời vì ở ngoài trời ta nghe được âm phát ra, còn ở trong phòng kín ta nghe được âm phát ra và âm phản xạ từ tường cùng một lúc nên nghe to hơn.
C4) Trong những vật sau đây:
Miếng xốp, ghế nệm mút;
Mặt gương; tấm kim loại;
Áo len; cao su xốp;
Mặt đá hoa, tường gạch.
Vật nào phản xạ âm tốt, vật nào phản xạ âm kém.
Hướng dẫn giải:
- Vật phản xạ âm tốt (hấp thụ âm kém) có bề mặt nhẵn, cứng
- Vật phản xạ âm kém (hấp thụ âm tốt) có bề mặt gồ ghề, mềm
=> Vật phản xạ âm tốt: mặt gương, mặt đá hoa, tấm kim loại, tường gạch.
Vật phản xạ âm kém: miếng xốp, áo len, ghế đệm mút, cao su xốp.
C5) Trong nhiều phòng hòa nhạc, phòng chiếu bóng, phòng ghi âm, người ta thường làm tường sần sùi và treo rèm nhung để giảm tiếng vang. Hãy giải thích tại sao?
Hướng dẫn giải: Làm tường sần sùi, treo rèm nhung để hấp thụ âm tốt hơn nên giảm tiếng vang. Âm nghe được rõ hơn
C6) Khi muốn nghe rõ hơn, người ta thường đặt bàn tay, khum lại, sát vào vành tai đồng thời hướng tai về phía nguồn âm. Hãy giải thích tại sao ?
Hướng dẫn giải: Mỗi khi khó nghe âm, người ta thường đặt bàn tay khum lại sát vào vành tai, đồng thời hướng tai về phía nguồn âm để hướng âm phản xạ từ tay đến tai giúp ta nghe được âm to hơn.
C7) Người ta thường sử dụng sự phản xạ của siêu âm để xác định độ sâu của biển. Giả sử tàu phát ra siêu âm và thu được âm phản xạ của nó từ đáy biển sau 1 giây . tính gần đúng độ sâu của đáy biển, biết vận tốc truyền siêu âm trong nước là 1500m/s.
Hướng dẫn giải:
- Sử dụng công thức S = v.t để tính độ sâu của đáy biển
- Thời gian đi và về của âm là như nhau, nên âm truyền từ tàu tới đáy biển trong 0,5 giây.
- Độ sâu của đáy biển là : 1500 x 0,5 = 750m.
C8) Hiện tượng phản xạ âm được ứng dụng trong những trường hợp nào dưới đây?
a) Trồng cây xung quanh bệnh viện.
b) Xác định độ sâu của biển
c) Làm đồ chơi “điện thoại dây”
d) Làm tường phủ dạ, nhung.
Hướng dẫn giải:
Trồng cây xung quanh bệnh viện để cây phản xạ các tạp âm (tiếng còi xe, động cơ xe, tiếng người nói, tiếng máy móc…) từ bên ngoài vào trong bệnh viện giúp bệnh viện được yên tĩnh.
Hiện tượng phản xạ âm được ứng dụng trong:
- Trồng cây xung quanh bệnh viện.
- Xác định độ sâu của biển
- Làm tường phủ dạ, nhung.
