Về sơ đồ mạch điện - Chiều dòng điện

Tóm tắt lý thuyết

1. Sơ đồ mạch điện :

1.1. Ký hiệu của một số bộ phận mạch điện :

1.2. Sơ đồ mạch điện đơn giản

Mạch điện có thể mô tả bằng sơ đồ.

Ví dụ: Sử dụng các ký hiệu trên, hãy vẽ sơ đồ mạch điện

Từ sơ đồ mạch điện có thể lắp mạch điện tương ứng.

Có thể thay đổi vị trí giữa các bộ phận trong cùng một mạch điện đơn giản.

2. Chiều dòng điện

Quy ước về chiều dòng điện: Chiều dòng điện (được biểu diễn bằng mũi tên) là chiều từ cực dương qua dây dẫn và các dụng cụ điện tới cực âm của nguồn điện. (Đi ra cực dương qua các thiết bị rồi đi vào cực âm)

Dòng điện cung cấp bởi pin hay ác quy có chiều không đổi gọi là dòng điện 1 chiều

Chiều dịch chuyển có hướng của các electron tự do trong kim loại có chiều ngược với chiều quy ước của dòng điện

3.Bài tập minh họa

Bài 1:

Hãy vẽ các sơ đồ mạch điện sau và vẽ mũi tên chỉ chiều dòng điện trong mạch khi đóng công tắc.

Hướng dẫn giải:

Sơ đồ 1:

Khi đóng công tắc:

Bài 2:

Hãy dùng mũi tên để biểu diễn chiều dòng điện trong các sơ đồ mạch điện sau:

Hướng dẫn giải:

4. Luyện tập Bài 21 Vật lý 7

Qua bài giảng Sơ đồ mạch điện - Chiều dòng điện này, các em cần hoàn thành 1 số mục tiêu mà bài đưa ra như:

Vẽ đúng sơ đồ của một mạch điện thực (hoặc ảnh vẽ, hoặc ảnh chụp của mạch điện thật) loại đơn giản.
Mắc đúng một mạch điện loại đơn giản theo sơ đồ đã cho.
Biểu diễn đúng bằng mũi tên chiều dòng điện chạy trong sơ đồ mạch điện cũng như chỉ đúng chiều dòng điện chạy trong mạch điện thực.

4.1. Trắc nghiệm

Câu 1: Chiều dòng điện chạy trong mạch điện kín được quy ước như thế nào?

A. Cùng chiều kim đồng hồ khi nhìn vào sơ đồ mạch điện kín

B. Ngược chiều kim đồng hồ khi nhìn vào sơ đồ mạch điện kín

C. Chiều dịch chuyển có hướng của các điện tích âm trong mạch

D. Chiều từ cực dương qua dây dẫn và các dụng cụ điện tới cực âm của nguồn điện

Câu 2: Sơ đồ của mạch điện là gì?

A. Là ảnh chụp mạch điện thật

B. Là hình vẽ biểu diễn mạch điện bằng các kí hiệu của các bộ phậi mạch điện

C. Là hình vẽ mạch điện thật đúng như kích thước của nó

D. Là hình vẽ mạch điện thật nhưng với kích thước được thu nhỏ

Câu 3: Dòng điện một chiều là gì?

A. Dòng điện cung cấp bởi pin hay ác quy có chiều không đổi gọi là dòng điện 1 chiều

B. Dòng điện có các electron tự do ngược với chiều quy ước dòng điện gọi là dòng điện 1 chiều

C. Dòng điện cung cấp bởi nguồn điện 1 chiều gọi là dòng điện 1 chiều

D. Dòng điện có các electron tự do cùng chiều quy ước dòng điện gọi là dòng điện 1 chiều

Câu 4: Chọn một phát biểu sai về chiều dòng điện:

A. Dòng điện thường dùng ở gia đình là dòng điện xoay chiều.

B. Dòng điện được cung cấp bởi pin hoặc acquy có chiều không đổi (được gọi là dòng điện một chiều).

C. Chiều dòng điện là chiều từ cực dương qua dây dẫn và các thiết bị điện tới cực âm của nguồn điện.

D. Chiều dòng điện là chiều từ cực âm qua dây dẫn và các thiết bị điện tới cực dương của nguồn điện.

Câu 5: Chiều qui ước của dòng điện ngược chiều với chiều dịch chuyển có hướng của các… trong dây dẫn kim loại

A. hạt nhân nguyên tử

B. êlectron tự do

C. êlectron mang điện tích âm

D. proton mang điện tích dương

4.2. Bài tập sách giáo khoa

C1) Sử dụng các kí hiệu trên đây, hãy vẽ sơ đồ cho mạch điện hình 19.3 theo đúng vị trí các bộ phận mạch điện như trên hình này

Hướng dẫn giải:

Vẽ sơ đồ mạch điện

Ta thấy mạch điện gồm: 2 pin nối tiếp: 1 công tắc ở vị trí ngắt, 1 bóng đèn.

C2) Hãy vẽ một sơ đồ khác so với sơ đồ đã cho ở câu C1 bằng cách thay đổi vị trí các kí hiệu trong sơ đồ này:

Hướng dẫn giải: Vẽ lại các sơ đồ mạch điện:

C3) Mắc mạch điện theo đúng sơ đồ đã vẽ ở câu C2, tiến hành kiểm tra và đóng công tắc để đảm bảo mạch điện kín và đèn sáng.

Hướng dẫn giải: Tiến hành thí nghiệm trên lớp.

C4) Xem hình 20.4 và so sánh chiều quy ước của dòng điện với chiều dịch chuyến có hướng của các êlectrôn tự do trong dây dẫn kim loại.

Hướng dẫn giải: Chiều của dòng điện theo quy ước ngược chiều với chiều dịch chuyển của các êlectrôn trong dây dẫn kim loại.

C5) Hãy dùng mũi tên như trong sơ đồ mạch điện hình 21.la để biểu diễn chiều dòng điện trong các sơ đồ mạch điện hình 21.1b, c, d.

Hướng dẫn giải: Chú ý:

Mạch điện kín các êlectrôn dịch chuyển trong dây kim loại từ cực âm sang cực dương của nguồn điện.
Chiều dòng điện trong dây kim loại ngược chiều với chiều dịch chuyển của các êlectrôn.
Từ chú ý trên, biểu diễn chiều dòng điện như trên sơ đồ.

C6) Hãy tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của chiếc đèn pin thường dùng dạng ống tròn, vỏ nhựa (hình 21.2).

a. Nguồn điện của đèn gồm mấy chiếc pin? Kí hiệu nào cho trong bảng trên đây tương ứng với nguồn điện này? Thông thường, cực dương của nguồn điện lắp về phía đầu hay phía cuối của đèn pin?

b. Hãy vẽ sơ đồ mạch điện của đèn pin và dùng mũi tên kí hiệu chiều dòng điện chạy trong mạch điện này khi công tắc đóng.

Hướng dẫn giải:

a. Nguồn điện của đèn gồm 2 pin. Kí hiệu của nguồn điện này là: Thông thường cực dương của nguồn điện được lắp về phía đầu của đèn (về phía bóng đèn).