Soạn bài : Cụm danh từ

SOẠN BÀI : CỤM DANH TỪ

 

I. CỤM DANH TỪ LÀ GÌ?

1. Các từ ngữ được in đậm trong câu sau bổ sung ý nghĩa cho nhưng từ nào?

   Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.

 

Trả lời:

Những từ in đậm bổ nghĩa trong câu bổ nghĩa cho :

 

Xưa	ngày
Hai	có , hai vợ chồng
Ông lão đánh cá	vợ chồng
Một	túp lều
Nát trên bờ biển	túp lều

 

2. So sánh các cách nói sau đây rồi rút ra nhận xét về nghĩa của cụm danh từ so với nghĩa của một danh từ:

-  túp lều / một túp lều

-  một túp lều / một túp lều nát

-  một túp lều nát / một túp lều nát trên bờ biển.

Trả lời:

Một túp lều	xác định được đơn vị
Một túp lều nát	xác định được tính chất, tình trạng của sự vật
Một túp lều nát trên bờ biển:	xác định được tính chất của sự vật

 

3. Tìm một cụm danh từ. Đặt câu với cụm danh từ ấy rồi rút ra nhận xét về hoạt động của cụm danh từ so với một danh từ.

 

Trả lời:

 

-  Một cụm danh từ: những bông hoa , những đưa trẻ

  + Đặt câu -Những bông hoa đang nở rộ

                  -Những đứa trẻ đang vui đùa ngoài sân

Lưu ý :

 

II. CẤU TẠO CỦA CỤM DANH TỪ

 

1. Tìm cụm danh từ có trong câu sau:

     Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh làm sao phải nuôi cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.

(Em bé thông minh)

 

2. Liệt kê những từ ngữ phụ thuộc đứng trước và sau danh từ trong các cụm danh từ trên, sẵp xếp chúng thành loại.

 

3. Điền vào mô hình cụm danh từ đã tìm được vào mô hình cụm danh từ

 

Trả lời:

 

1. Các cụm danh từ có trong câu:

-  làng ấy , ba thúng gạo nếp , ba con trâu đực ,  ba con trâu ấy,  chín con , năm sau,  cả làng.

 

2. Liệt kê những từ ngữ phụ thuộc:

 

Các danh từ phụ thuộc đứng trước danh từ	cả , ba , chín
Các từ ngữ phụ thuộc đứng sau danh từ	ấy , nếp , đực , sau

 

+  Sắp xếp chúng thành hai loại:

-   Các phụ ngữ đứng trước có hai loại: cả , ba, chín

-   Các phụ ngữ đứng sau có hai loại:  nếp, đực, sau ,ấy

 

3. Điền các cụm danh từ vừa tìm được vào mô hình cụm danh từ:

 

Phần trước		Phần trung tâm		Phần sau
t 2	t 1	t 1	t 2	s 1	s 2

 

 

Trả lời :

 

Phần trước		Phần trung tâm		Phần sau
t 2	t 1	t 1	t 2	s 1	s 2
		làng
	ba	thúng	gạo	nếp
	ba	con	trâu	đực
	ba	con	trâu		ấy
	chín	con
		năm		sau
	cả	làng

 

Lưu ý ;

Mô hình cụm danh từ :

1.

Phần trước		Phần trung tâm		Phần sau
t 2	t 1	t 1	t 2	s 1	s 2

                  

2.

 

II : LUYỆN TẬP

1. Tìm các cụm danh từ có trong những câu văn trong bài tập 1. Điền các cụm danh từ đó vào mô hình cụm danh từ.

a, Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực , muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.

( Sơn Tinh , Thủy Tinh )

 

b, [ …] Gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại

( Thạch Sanh)

 

c, Đại bàng nguyên là một von yêu tinh ở trên núi , có nhiều phép lạ .

( Thạch Sanh )

 

Trả lời:

+  Các cụm danh từ có trong các câu:

a)  Một người chồng thật xứng đáng

b)  Một lưỡi búa của cha để lại

c)  Một con yêu tinh ở trên núi có nhiều phép lạ.

 

+  Có thể điền vào mô hình cụm danh từ như sau ;

 

Phần trước		Phần trung tâm		Phần sau
t 1	t 2	t 1	t 2	s 1	s 2
	một	người	chồng	thật xứng đáng
	một	lưỡi	bố	của cha để lại
	một	con	yêu	ở trên núi, có nhiều phép lạ

 

 

2. Tìm các phụ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống trong đoạn trích thuộc bài tập 3

     Khi kéo lưới lên, thấy nằng nặng, Lê Thận chắc mẩm được mẻ cá to. Nhưng khi thò tay vào bắt cá, chàng chỉ thấy có một thanh sắt. Chàng vứt luôn thanh sắt… xuống nước, rồi lại thả lưới ở một chỗ khác.

    Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nặng tay, Thận không ngờ thanh sắt… lại chui vào lưới mình. Chàng lại ném nó xuống sông. Lần thứ ba, vẫn thanh sắt… mắc vào lưới.

 

Trả lời:

 

Các phụ ngữ được diền như sau:

-  Chàng vứt luôn thanh sắt ấy xuống nước.

-  Thận không ngờ thanh sắt vừa rồi lại chui vào lưới mình.

-  Lần thứ ba, vẫn thanh sắt cũ mắc vào lưới.

Bài viết gợi ý: