SOẠN BÀI : NGHĨA CỦA TỪ
I. NGHĨA CỦA TỪ LÀ GÌ?
Câu 1: Dưới đây là một số chú thích trong những bài văn các em đã học:
- tập quán: thói quen của một cộng đồng (địa phương, dân tộc...) được hình thành từ lâu trong cuộc sống, được mọi người làm theo.
- lẫm liệt: hùng dũng, oai nghiêm.
- nao núng: lung lay, không vững lòng tin ở mình nữa.
Em hãy cho biết:
1. Mỗi chú thích trên gồm mấy bộ phận?
2. Bộ phận nào chú thích nêu lên nghĩa của từ?
3. Nghĩa của từ ứng với phần nào trong mô hình dưới đây?
|
Hình thức |
Nội dung |
Trả lời:
1. Mỗi chú thích trên gồm có 2 bộ phận.
2. Bộ phận nêu lên nghĩa của từ là bộ phận đứng đằng sau dấu hai chấm
3. Nghĩa của từ ứng với phần nội dung trong mô hình trên .
Lưu ý :
Nghĩa của từ là nội dung ( sự vật , tính chất , hoạt động , quan hệ ,.. ) mà từ biểu thị
II. CÁCH GIẢI THÍCH NGHĨA CỦA TỪ
1 . Đọc lại các chú thích đã dẫn ở phần I .
Trả lời:
- tập quán được Thói quen hình thành từ lâu trong đời sống, được mọi người làm theo.Tôn trọng tập quán của mỗi địa phương
- lẫm liệt, nao núng hùng dũng, oai nghiêm
- nao núng : lung lay, không vững lòng tin ở mình nữa .
Lưu ý :
Có thể giải thích nghĩa của từ bằng hai cách chính như sau ;
-Trình bày khái niệm mà từ biểu thị
-Đưa ra những từ dồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ cần giait thích.
III. LUYỆN TẬP
1. Đọc lại một vài chú thích ở sau các văn bản đã học. Cho biết mỗi chú thích giải nghĩa từ theo cách nào?
Trả lời:
- hoảng hốt: bối rối trước 1 việc gì đó đột ngột , hoảng hốt không biết chuyện gì đó đang , đã xảy ra
- trượng: đơn vị đo bằng thước Trung Quốc
- -tre đằng ngà: là 1 loài tre ngà là tre có thân và cành màu vàng tươi, kẻ sọc xanh, thường trồng làm cảnh
2. Hãy điền các từ học hỏi, học tập, học hành, học lỏm vào chỗ trống trong những câu ở dưới đây sao cho phù hợp
………: học và luyện tập để có hiểu biết, kĩ năng.
……....: nghe hoặc thấy người ta làm rồi làm theo, chứ không được ai trực tiếp dạy bảo.
………: tìm tòi, hỏi han để học tập.
……….: học văn hóa có thầy, có chương trình, có hướng dẫn (nói một cách khái quát).
Trả lời:
- học tập: học và luyện tập để có hiểu biết, kĩ năng.
- học lỏm: nghe hoặc thấy người ta làm rồi làm theo, chứ không được ai trực tiếp dạy bảo.
- học hỏi: tìm tòi, hỏi han để học tập.
- học hành: học văn hóa có thầy, có chương trình, có hướng dẫn (nói một cách khái quát).
3. Điền các từ trung gian, trung niên, trung bình vào chỗ trống ở bài tập 3 cho phù hợp.
…………: ở vào khoảng giữa trong bậc thang đánh giá, không khá cũng không kém, không cao cũng không thấp.
…………: ở vị trí chuyển tiếp nối liền giữa hai bộ phận, hai giai đoạn, hai sự vật...
………….: đã quá tuổi thanh niên nhưng chưa đến tuổi già.
Trả lời:
- trung bình: ở vào khoảng giữa trong bậc thang đánh giá, không khá cũng không kém, không cao cũng không thấp.
- trung gian: ở vị trí chuyển tiếp nối liền giữa hai bộ phận, hai giai đoạn, hai sự vật...
- trung niên: đã quá tuổi thanh niên nhưng chưa đến tuổi già.
4. Giải thích các từ sau theo những các đã biết:
- giếng
- rung rinh
- hèn nhát.
Trả lời:
- giếng: được tạo ra từ việc đào hay kết cấu xuống sâu bằng phương pháp như đào, xới hoặc khoan nhằm mục đích hút nước từ tầng chứa nước dưới đất.
- rung rinh: sự chuyển động qua lại, nhẹ nhàng, liên tiếp.
- hèn nhát: Thiếu can đảm đến mức đáng khinh. Khuất phục một cách hèn nhát
5. Đọc truyện Thế thì không mất trong SGK tr.36 và cho biết giải nghĩa từ mất như nhân vật Nụ có đúng không.
Cô chủ và con hầu đi đò. Con hầu ăn trầu thế nào nhỡ tay đánh rơi cái ống vôi bạc của cô chủ xuống sông. Sợ cô mắng, nó mới lập mưu hỏi :
- Thưa cô, cái gì mà mình biết nó ở đâu rồi thì có cho là mất được không ạ ?
Cô chủ vô tình trả lời :
- Sao lại hỏi lẩn thẩn thế ? Đã biết nó ở đâu rồi còn gọi là mất thế nào được.
Con hầu nhanh nhảu :
- Thế thì cái ống vôi của cô không mất. Con biết nó nằm dưới đáy sông. Con vừa đánh rơi xuống đấy .
Trả lời:
- Mất theo cách giải nghĩa của nhân vật Nụ là "không biết ở đâu".
- Mất hiểu theo cách thông thường là không còn , đã mất đi không được sở hữu nữa
=>Như vậy cách hiểu giải nghĩa của Nụ là sai . Nhưng ở văn cảnh này vẫn chấp nhận được
