SOẠN BÀI: QUA ĐÈO NGANG
Bà Huyện Thanh Quan
Câu 1 (trang 103- sgk ngữ văn 7 tập 1)
Bài thơ “Qua Đèo Ngang” thuộc thể loại Thất ngôn bát cú:
+ Tám câu, mỗi câu 7 chữ
+ Cách gieo vần: cuối các câu 1, 2, 4, 6, 8
+ Câu 3 và 4 đối nhau, câu 5 và câu 6 đối nhau
Câu 2 (trang 103- sgk ngữ văn 7 tập 1)
- Cảnh tượng Đèo Ngang được miêu tả vào lúc xế chiều. Đó là thời điểm của một ngày sắp tàn, gợi cho con người ta nỗi buồn, nỗi cô đơn, nỗi nhớ da diết
- Trong ca dao, dân ca, thơ ca có rất nhiều câu thơ thấm đượm nỗi buồn buổi chiều tà: Vẳng nghe chim vịt kêu chiều
Bâng khuâng nhớ bạn chín chiều ruột đau.
(Ca dao)
Hay
Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
(Truyện Kiều- Nguyễn Du)
- Thời điểm chiều tà đã bộc lộ được tâm trạng buồn, cô đơn, nhớ nhà của tác giả một cách sâu sắc.
Câu 3 (trang 103- sgk ngữ văn 7 tập 1)
- Cảnh Đèo Ngang được miêu tả qua các chi tiết: cỏ, cây, hoa, lá, dãy núi, con sông, cái chợ, mây túp nhà, tiếng chim cuốc, chim đa đa, vài chú tiều (người đốn củi),...
- Các từ láy: lác đác, lom khom gợi hình, gợi cảm, gợi lên được sự vắng vẻ, hiu quạnh nơi Đèo Ngang
- các từ tượng thanh: quốc quốc, gia gia gợi lên sự khắc khoải, nỗi buồn giữa không gian rộng lớn, hoang vắng
Câu 4 (trang 103- sgk ngữ văn 7 tập 1)
Qua sự miêu tả của Bà Huyện Thanh Quan, cảnh tượng Đèo Ngang hiện lên bát ngát, hoang sơ, vắng vẻ, có con người nhưng thưa thớt,...
- Cảnh vật ấy đã toát lên tâm trạng đượm buồn, cô đơn, nhớ nhung da diết của tác giả
Câu 5 (trang 103- sgk ngữ văn 7 tập 1)
Tâm trạng của Bà Huyện Thanh Quan qua 2 hình thức:
* Mượn cảnh nói tình:
- Gia gia – là tiếng kêu gia gia nhưng nó cũng có nghĩa là gia đình (nhà). Nỗi nhớ nhà đang trào dâng trong lòng người. Trong cảnh chiều hôm mọi người tìm về với gia đình, với sự sum họp còn bà đang dừng chân ở nơi hiu quạnh, hoang vắng.
- Quốc quốc: tiếng kêu của chim cuốc cũng có nghĩa là đất nước, Tổ quốc. Nó thể hiện sự nhớ quê hương, đất nước của nhà thơ .
⟹ Thể hiện nỗi nhớ nước, thương nhà – nhà xa của thi sĩ.
* Trực tiếp tả tình: thể hiện rất rõ qua câu thơ cuối:
“Một mảnh tình riêng ta với ta”:
- Thể hiện tâm sự sâu kín, một mình mình biết, một mình mình hay, nỗi buồn, nỗi cô đơn vời vợi, thăm thẳm của tác giả.
Câu 6 (trang 104- sgk ngữ văn 7 tập 1)
Nói “Một mảnh tình riêng” giữa trời mây non nước bao la ở Đèo Ngang sẽ làm nổi bật được sự đối lập giữa cái bát ngát của thiên nhiên và sự nhỏ bé, cô đơn của con người. Điều đó làm nổi bật tâm trạng cô đơn, nỗi buồn da diết của tác giả.
