Soạn bài tìm hiểu chung về văn miêu tả
I .Thế nào là văn miêu tả?
1. Hãy đọc và suy nghĩ về các tình huống sau :
- Tình huống 1: Muốn ông khách nhận ra được nhà em thì phải miêu tả những đặc điểm tính chất nổi bật của con đường đến nhà, căn nhà để cho người khách có thể quan sát, hình dung được và tìm được nhà.
- Tình huống 2: Em phải miêu tả được những nét nổi bật phân biệt chiếc áo em định mua và những chiếc áo còn lại.
- Tình huống 3: Người lực sĩ có những đặc điểm tính chất rất nổi bật về khả năng sức mạnh vì thế về hình thức cũng sẽ có những nét khác biệt so với người bình thường. Em hãy miêu tả nhận xét những nét hình thể và việc làm của người đó.
Lưu ý :
-Văn miêu tả là loại văn nhằm giúp người đọc , người nghe hình dung những đặc điểm , tính chất nổi bật của sự vật, sự việc , con người , phong cảnh ,… làm cho những cái fđó như hiện lên trước mắt người đọc người nghe . Trong văn miêu tả, năng lực quan sát của người viết , người nói thường bộ lộ rõ nhất .
- Luyện tập .
1 . Hãy đọc các đoạn trích sau và trả lời câu hỏi :
Đoạn 1:
Chẳng bao lâu , tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng . Đó càng tôi mẫm bóng . Nhưng cái vuốt ở chân , ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt . Thỉnh thoảng , muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt , tôi co cẳng lên đạp phanh phách vào các ngọn cỏ . Những ngọn cỏ gẫy rạp , y như có nhát dao vừa lia qua ,….
- Dế Mèn: cường tráng, càng mẫm bóng, vuốt ở chân nhọn hoắt, cánh dài, râu dài và cong hùng dũng, đầu to, nổi từng tảng, răng đen nhánh, đi đứng oai vệ, tính tình kiêu ngạo, xốc nổi
- Dế Choắt gầy gò, ốm yếu, cánh ngắn ngủn, càng bè bè, râu cụt một mẩu, mặt mũi ngẩn ngơ, tính nết ăn sổi ở thì.
- Tái hiện lại hình ảnh chàng Dế Mèn cường tráng.
- Xem lại các chi tiết ở phần trên.
- Dế Mèn: đôi càng mẫn móng, những cái vuốt cứng đầu và nhọn hoắt: đôi cánh chấm đuôi; cả người phủ màu nâu bóng mỡ; ngứa chân đá anh Gọng Vó…
- Dế Choắt: người gầy gò, dài lêu nghêu; cánh ngắn hở cả lưng, sường; càng bè bè; mặt ngẩn ngẩn ngơ ngơ, chỉ đào được cái hang nông…
-Các chi tiết miêu tả về cánh, càng, râu, thân người, và các hình ảnh so sánh cộng với chi tiết về tính khí, cách đi đứng, nói năng giúp ta hình dung được diện mạo của các nhân vật.
- Đoạn văn miêu tả Dế Mèn: từ đầu đến “đứng đầu thiên hạ rồi”.
- Đoạn văn miêu tả Dế Choắt: Từ “Cái chàng Dế Choắt” đến “nhiều ngách như hang tôi”.
a. Hai đoạn văn trên giúp ta hình dung được đặc điểm nổi bật của hai chú dế rất tương phản.
- Dế Mèn là chàng thanh niên cường tráng.
- Dế Choắt là người yếu đuối bẩm sinh.
Đoạn 2:
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên cành vàng …..
(Tố Hữu)
- Tái hiện lại hình ảnh chú bé liên lạc.
- Hình ảnh 1 cậu bé nhanh nhẹn dũng cảm , vui tươi và hồn nhiên
- “Ca-lô đội lệch”- hình ảnh dí dỏm của cậu bé
-Những hành động của cậu bé : “Mồm huýt sáo vang,Như con chim chích,Nhảy trên đường vàng” sự yêu đời năng động và tràn đầy sức sống
+ Rất nhanh nhẹn và ngộ nghĩnh : chân thoăn thoắt, đầu nghênh nghênh ; mũ ca lô đội lệch ; mồn huýt sáo vang lửng.
+ So sánh với : con chim chích nhảy trên đường vàng.
Đoạn 3 :
Mấy hôm nọ, trời mưa lớn, trên những ao hồ quanh bãi trước, nước dâng trắng mênh mông. Nước đầy và nước mới thì cua cá cũng tấp nập xuôi ngược, thếlà bao nhiêu cò, sếu, vạc,.. ở những bãi sông xơ xác tận đâu cũng bay cả về vùng nước mới để kiếm mồi. Suốt ngày, họ cãi cọ om bốn góc đầm, có khi chỉ bì tranh một mồi tép, có những anh cò gầy vêu vao ngày ngày bì bõm lội bùn tím cả chân mà vẫn hếch mỏ, chẳng đc miếng nào
( Dế mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài)
Đoạn văn 3:
- Tái hiện cảnh ao, hồ, bờ bãi sau trận mưa lớn. Thế giới loài vật ồn ào, náo động kiếm ăn.
- Nhiều loài chim kiếm mồi.
- Tranh mồi cãi nhau om sòm.
- Anh Cò gầy cả ngày chẳng có miếng nào.
2. Đề luyện tập
a. Những đặc điểm nổi bật của mùa đông.
- Lạnh lẽo và ẩm ướt: gió bấc và mưa phùn;
- Đêm dài, ngày ngắn;
- Bầu trời luôn âm u: như thấp xuống, ít thấy trăng sao, nhiều mây và sương mù;
- Cây cối trơ trọi và khẳng khiu, lá vàng rụng nhiều;
- Mùa của hoa đào, mai, mận, mơ...
* Có thể nêu một vài đặc điểm nổi bật của khuôn mặt mẹ:
- Điểm nổi bật trên gương mặt: vầng trán, đôi mắt…
- Miêu tả nụ cười của mẹ
- Mái tóc của mẹ màu gì, tóc xoăn, thẳng, hay ôm vào mặt...