Bài soạn “BÀI THƠ SỐ 28”
(Trong tập “Người làm vườn” – Ta-go)
Câu
1:
Hình tượng so sánh trong câu thơ mở đầu thể hiện điều khao khát gì trong tình
yêu?
“Đôi mắt em muốn
nhìn vào tâm tưởng của anh
Như trăng kia muốn
vào sâu biển cả”
Tác
giả đã dùng một phép so sánh vô cùng độc đáo, đôi mắt em như ánh sáng lung linh
kì diệu chiếu rọi soi sáng đến tận đáy con tim anh. Câu thơ đã thể hiện khát
khao thấu hiểu đồng cảm chia sẻ tâm tư cùng nhau, muốn nhìn thấu được tâm tưởng
để có thể hiểu và cảm nhận nhiều hơn về con người đối phương. Khát khao cháy bỏng
ấy đã được so sánh liên tưởng với hình ảnh biển cả - một không gian rộng lớn
nhưng rất đỗi lãng mạn hiện ra, có cả ánh trăng và biển, tình yêu được mô tả vô
cùng lớn lao, kì vĩ, chẳng để nào đong đếm, nó không hề có giới hạn.
“Đôi mắt em muốn nhìn vào tâm tưởng của
anh
Như trăng kia muốn vào sâu biển cả”
Người
ta thường nói rằng “Đôi mắt là cửa sổ tâm
hồn”, đôi mắt chính là biểu hiện tâm tư tình cảm và bộc lộ vẻ đẹp sâu bên
trong tâm hồn của mỗi người. Đôi mắt cũng là khởi đầu của một tình yêu chớm nở,
đến nồng nàn và mãnh liệt, nó giá trị hơn vạn lời nói thốt ra. Tác giả cũng đã
khéo léo sáng tạo miêu tả hình ảnh đôi mắt của cô gái để thể hiện tình yêu chân
thành của chàng trai dành cho. Ông miêu tả đôi mắt của em “băn khoăn buồn”, vừa sử dụng phép ẩn dụ vừa nhân hóa. Anh có thể
đoán được trong lòng nàng đang chất ngất bao tâm sự nỗi niềm không nói ra, đó
cũng có thể là sự phân vân nôn nao về mối tình với chàng. Trên thế gian, ta biết
hết thảy những thứ có thể vứt bỏ, hết thảy những điều có thể thay đổi, duy chỉ
có đôi mắt của con người là nơi gửi gắm những điều chân thật nhất. Và chính ánh
mắt ấy đã lấy đi trái tim đóng băng từ lâu chợt bắt gặp ánh mắt kiêu sa đã sưởi
ấm con tim lạnh giá này. Uống nhầm một ánh mắt, theo cơn say cả đời.
Câu 2: Lối cấu trúc đưa ra những giả định (nếu A chỉ là B) rồi phủ định (nhưng A lại là C) để đi đến kết luận. Được sử dụng trùng điệp trong bài nhằm mục đích gì? Từ những tương đồng và khác biệt giữa viên ngọc, đóa hoa với trái tim, giữa lạc thú, khổ đau với tình yêu. Ta-go muốn nói gì về cuộc đời, về trái tim?
“Nếu đời anh chỉ là viên ngọc
anh sẽ đập nó ra làm trăm mảnh
và xâu thành một chuỗi
quàng vào cổ em.
Nếu đời anh chỉ là một đóa hoa
tròn trịa, dịu dàng và bé bỏng
anh sẽ hái nó ra để đặt lên mái tóc
em”
Nhà
thơ sử dụng hình thức câu văn trải dài, trùng điệp xuống dòng liên tục như chuỗi
tâm tư tình cảm rối bời của tác giả. Tác giả sử dụng một cấu trúc câu đặc biệt,
đó là lối cấu trúc đưa ra giả định: “nếu…chỉ
là”, “nhưng…lại là” để đi đến kết
luận về một tình yêu trong sáng. Triết lí về tình yêu của Ta-go được thổ lộ một
cách tự nhiên. Nhân vật trữ tình dùng giả định không thành hiện thực với từ “nếu”, anh muốn trở thành những thứ quý
giá và lung linh, rực rỡ như “viên ngọc”,
“đóa hoa”, anh sẽ dâng tặng tất cả để
em luôn vui vẻ, xinh đẹp, mãi là chính em. Chàng sẵn sàng hi sinh, đánh đổi, bởi
vì mỗi người sinh ra dường như để dành cho một người nào đó, chàng trai đã tìm
được một nửa của đời mình, tim đã đập loạn nhịp vì người kia, anh đã không vì
cái tôi cá nhân mà đánh mất đi tình yêu ấy, anh từ bỏ cả cuộc đời để được bên cạnh
nàng. Tất cả mọi thứ đều trở nên xứng đáng khi ta cho đi, sống hết mình với
tình yêu và không mưu cầu nhận lại điều gì. Thứ cảm xúc thăng hoa khiến con người
ta hạnh phúc, yêu cuộc sống này biết bao nhiêu. Chàng trai trong bài thơ cũng
đã chấp nhận lên tiếng vì một tình yêu chính đáng. Chàng trai có thể hi sinh cuộc
đời mình để hiến dâng, tìm kiếm một tình yêu chân chính, đích thực.
Dẫu
biết là như thế “nhưng em ơi, đời anh là
một trái tim”, anh đang ngập tràn trong ánh nắng chói chang của tình yêu
nhưng cũng nhiều lần nhói đau vì em cứ mãi im lặng. Điều đó có thể giết chết
con tim anh vì “Nào ai biết chiều sâu và
bến bờ của nó”.
“Nếu trái tim anh chỉ là một phút giây lạc thú
Nó sẽ nở ra thành một nụ cười nhẹ
nhõm
Và em thấu suốt rất nhanh
Nếu trái tim anh chỉ là khổ đau
Nó sẽ tan thành lệ trong
Và lặng im phản chiếu nỗi buồn u ẩn.”
Nhân
vật trữ tình có lẽ đã không còn có thể kiểm soát được suy nghĩ, mọi thứ như
đang xáo trộn lên, tinh thần hoang mang, bấn loạn vì yêu em, vì trái tim đang đập
loạn nhịp. Anh đang chìm đắm trong nỗi niềm u ẩn của một trái tim yêu đơn
phương nhưng anh vẫn thiết tha bày tỏ mong nhận được sự thấu hiểu từ em. Một
chân trời tình yêu tươi đẹp bỗng chớm nở xinh tươi và hạnh phúc biết nhường nào
em có thấy không. Một lần nữa mâu thuẫn giữa con tim và lí trí là nổi lên trong
tâm trí của anh, bởi “trái tim anh lại là
tình yêu”, lần này thì em lại không thể hiểu “nỗi vui sướng khổ đau của nó là vô biên”.
Tình
yêu thực sự quá vĩ đại, nó vượt lên trên mọi điều to tát, lớn lao, từ bao giờ
mà trái tim anh đã hướng về em, chỉ một phương em mà thôi. Lời bộc bạch vô cùng
nồng nàn, lãng mạn, nên thơ, nên tình và rất mãnh liệt, tuy vậy có lẽ cô gái sẽ
không bao giờ hiểu được mối tình đơn phương của anh.
Câu
3:
Cách nói nghịch lí không chỉ xuất hiện ở đoạn đầu:
“Anh không giấu em
một điều gì
Chính vì thế mà em
không biết gì tất cả về anh”
Mà còn được sử dụng
khá nhiều lần trong bài thơ. Hãy ghi lại những câu có cách nói nghịch lí như vậy.
Cách nói ấy thể hiện điều kì diệu gì trong tình yêu?
“Anh đã để cuộc đời anh trần trụi dưới
mắt em,
Anh không giấu em một điều gì
Chính vì thế mà em không biết gì tất
cả về anh.”
Câu
thơ cũng trần trụi chân thật như chính ngôn từ của nó, anh đã dành cả cuộc đời
này để theo đuổi em, anh đã bày tỏ thổ lộ tất cả, vậy thì còn gì nữa mà không
ngại “trần trụi”. Câu thơ ngỡ như mâu
thuẫn với nhau nhưng đó cũng là dụng ý nghệ thuật của tác giả. Phép đối nhưng lại
rất có lí, anh chưa bao giờ giấu em điều gì nhưng những điều tất cả về anh mà
em biết làm em băn khoăn lo lắng, ngại ngùng muốn nhìn thấu tâm tưởng sâu trong
anh. Chính vì thế mà cô gái muốn như vầng trăng để dõi theo và soi sáng tâm hồn
của chàng.
“Trái tim anh cũng ở gần em như chính
đời em vậy
Nhưng chẳng bao giờ em biết trọn nó
đâu”
Trái
tim luôn có ngôn ngữ riêng của nó mà chỉ có những người đang đắm say trong tình
yêu mới hiểu. Một tình yêu đúng nghĩa, tuy có đơn phương nhưng đẹp vô cùng,
chàng trai đã mang đến một tình yêu trong sáng, thánh thiện, đầy nhân văn, ý
nghĩa. Anh không hề gian dối, anh tình nguyện trao cả cuộc đời mình cho em. Chỉ
có thể là tình yêu mới có được những điều nghịch lí đáng suy ngẫm như vậy.
