Bài soạn “NGƯỜI TRONG BAO”
(An-tôn Páp-lô-vích Sê-khốp)
Câu
1:
Nhân vật Bê-li-cốp được miêu tả như thế nào? Chọn một vài chi tiết tiêu biểu
cho tính cách Bê-li-cốp. Lối sống của Bê-li-cốp đã ảnh hưởng đến tinh thần và
hoạt động của các giáo viên và người dân thành phố ra sao?
Nhân vật Bê-li-cốp được tác giả miêu tả qua ngoại hình, nghề nghiệp, tính cách, …
- Nghề nghiệp: là giáo viên dạy tiếng Hi-Lạp.
- Ngoại hình: luôn giữ trong bao.
+ Hắn đi giày cao su, cầm ô, mặc áo bành tô ấm cốt
lông.
+ Ô thì để trong bao, chiếc đồng hồ quả quýt, đeo kính
râm, mặc áo bông chần, lỗ tai nhét bông, …
=> Điều đặc biệt là tất cả đồ dùng này ông đều bỏ
trong bao, che giấu không để ai thấy. Đến cả bộ mặt mà hắn cũng giấu sau chiếc
cổ áo bành tô bẻ đứng lên.
=> Cuộc sống làm hắn khó chịu và sợ hãi, buộc hắn
phải thường xuyên âu lo.
- Tính cách:
+ Ông lúc nào cũng nuốt suy nghĩ vào trong, đối với hắn
chỉ có chỉ thị, thông tư, những bài cấm đoán điều này, điều nọ.
+ Hắn có thói quen đi hết nhà này đến nhà nọ, coi như
là cách “duy trì những mối quan hệ tốt đối
với bạn đồng nghiệp”
+ Ông sợ nói to, sợ gửi thư, sợ làm quen, sợ đọc sách,
… sợ cả việc giúp đỡ người nghèo, …
+ Đối với mọi người ông là người mách lẻo.
=> Tất cả những gì ông làm khiến mọi người khiếp sợ
và muốn tránh xa.
Câu
2:
Vì sao Bê-li-cốp chết? Giải thích thái độ, tình cảm của mọi người đối với
Bê-li-cốp lúc y còn sống và khi đã qua đời. Tình cảm và thái độ ấy nói lên điều
gì?
- Lí do Bê-li-cốp chết:
+ Bê-lê-cốp chết trong một hoàn cảnh vô cùng éo le,
đáng thương và cô độc. Trong cuộc trò chuyện giữa ông và Cô-va-len-cô, những
giáo điều mà Bê-li-cốp đã nói khiến Cô-va-len-cô ghét và muốn đuổi ông về. Anh
“túm lấy cổ áo hắn từ phía sau rồi xô mạnh”.
Ông ngã lăn xuống một cách bình yên vô sự. Điều đáng buồn là khi đó, Va-ren-ca
về và chứng kiến cảnh tượng đáng xấu hổ, cô ta không thể nhịn nổi bộ mặt nực cười
của hắn, cô đã cười phá lên vang khắp khu nhà: “Ha – Ha – Ha!”
=> Tiếng cười âm vang và lảnh lói ấy đã xét nát con
tim che đậy trong sự sợ hãi của Bê-li-cốp, nó đã chấm dứt chuyện tình yêu vừa mới
chớm nở, chấm dứt việc cưới xin và chấm dứt cả cuộc đời lầm lũi của Bê-li-cốp.
+ Những gì xảy ra là một điều quá sức kinh khủng với
ông, ông không muốn mình trở thành trò cười của thiên hạ. Ông về nhà, cất tấm ảnh
và lên giường. Đó là giấc ngủ cuối cùng và mãi mãi của người giáo viên mẫu mực.
Thế là hắn đã chết trong im lặng, trong cái bao mà hắn đã mong mỏi được nằm từ
lâu.
- Thái độ của mọi người đối với Bê-li-cốp lúc còn sống
và sau khi hắn chết.
+ Lúc còn sống: Bê-li-cốp bị mọi người xa lánh, sợ
hãi, là nỗi ám ảnh của cả trường học, cả khu phố hắn ở. Mọi người căm ghét một
tên mách lẻo như hắn, một người chỉ biết đến chỉ thị, thông tư, báo cáo, cấm
đoán điều này điều nọ. Và cách gọi thô tục “thằng
cha”.
+ Khi hắn chết, mọi người cảm thấy khá bất ngờ, họ cảm
thấy nhẹ nhàng và thoải mái từ nghĩa địa trở về. Nhưng chưa được một tuần sau,
mọi người lại cảm thấy khó chịu, họ đã quen với cuộc sống ràng buộc, quy củ,
giáo điều. Giờ đây, Bê-li-cốp đã không còn cái cảnh tượng bị chỉ thị cấm đoán
nhưng cũng không hẳn là được buông thả, tự do hoàn toàn, họ thấy nặng nề, mệt
nhọc, vô vị.
=> Mọi người đã thể hiện tình cảm quan tâm và có
chút tiếc nuối đối với cái chết của Bê-li-cốp, có lẽ hắn đã đi sâu trong tiềm
thức và cuộc sống của mọi người. Nhưng cuối cùng cái kết mà tác giả muốn nói ở
đây là:
“Không thể sống
mãi như thế được!”
Câu
3:
Phân tích ý nghĩa tư tưởng – nghệ thuật của biểu tượng “cái bao”; từ đó khái
quát chủ đề tư tưởng của truyện ngắn “Người trong bao”.
- Ý nghĩa hình ảnh cái bao:
+ Nghĩa đen: cái bao là để chỉ vật dụng để chứa đồ, đựng
đồ, lưu giữ đồ vật để bảo quản, hoặc để che giấu khỏi bị mất. Như là vật để
Bê-li-cốp đựng dao, đồng hồ quả quýt, chiếc ô, …
+Nghĩa bóng: cái “bao” là hình ảnh tượng trưng cho lối
sống mòn của Bê-li-cốp, ích kỉ, bảo thủ của ông. Cái ông của ông có thể đựng cả
những vật hữu hình như dao, ô, … Và cả những vật vô hình như suy nghĩ, nỗi sợ
hãi. Cái bao ấy cho con người tự tạo ra, tự nép mình vào và cũng có thể tự mình
chui ra.
+ Ý nghĩa tư tưởng – nghệ thuật: Tác giả đã xây dựng
hình ảnh cái bao qua đó để nói lên một cái nhà tù chật chội đang kìm hãm sự
phát triển của con người. Con người không biết thoát ra khỏi những cái cũ, ngại
thay đổi, tiếp thu cái mới. Qua đó, tác giả phê phán sâu sắc lối sống hèn nhát,
bạc nhược của một bộ phận tri thức Nga cuối thế kỉ XIX. Từ đó, ông gửi gắm tâm
tư, mong mỏi để thức tỉnh mọi người rằng không thể cứ sống mãi trong cái bao
dày cộm ấy, phải sống tích cực hơn, hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn.
=> Câu chuyện về người thầy giáo Bê-li-cốp đã nêu
lên sự khắc nghiệt của chế độ Sa hoàng, nó giam giữ và kìm chế sự phát triển của
con người. Dù vậy nhưng chúng ta cũng phải vượt lên rào cản và sống khác đi mới
được.
Câu
4:
Truyện “Người trong bao” có những đặc sắc gì về nghệ thuật?
- Nghệ thuật xây dựng biểu tượng và nhân vật điển hình
được tác giả khắc họa tài tình qua tính cách, ngoại hình, lối sống làm nổi bật
tư tưởng tác phẩm.
- Giọng kể chẩm rãi, nhẹ nhàng làm hiện lên nhịp điệu
sống nặng nề, u uất, giam hãm. Kết hợp với giọng mỉa mai, đùa cợt.
- Tác giả kết hợp ngôi kể thứ ba và ngôi kể thứ nhất.
Ngôi thứ ba chính là tác giả đã kể lại câu chuyện và cuối truyện còn gửi gắm
tâm tư tình cảm của mình vào nhân vật, như một sự đồng cảm. Bên cạnh đó còn là
sự phê phán, lên án cách sống cũ kĩ đó. Ngôi thứ nhất được thể hiện qua từ
“tôi” là lời của thầy giáo Bu-rơ-kin kể lại cho bác sĩ I-van I-va-nứt về người
đàn ông sống trong bao Bê-li-cốp.
- Xây dựng nhân vật với những đối lập trong suy nghĩ.
Bê-li-cốp yêu Va-ren-ca nhưng hai người khác nhau và đối lập hoàn toàn trong
cách sống, một người sống vị kỉ, cô lập, một người sống thoải mái, nhẹ nhàng,
thanh thản làm điều mình thích.
- Xây dựng hình tượng cái bao đầy tính nghệ thuật,
mang nhiều tầng lớp ý nghĩa. Qua đó thấy được ý nghĩa cốt yếu mà tác giả muốn đề
cập đến.
Câu
5:
Thảo luận về ý nghĩa thời sự của truyện ngắn “Người trong bao”
- Tác phẩm đã xây dựng nhân vật Bê-li-cốp là sản phẩm
quái thai, kì quặc của một xã hội Nga đầy giáo điều và bế tắc.
=> Phản ánh sự trì trệ, mục nát của xã hội, không
chịu thay đổi, không tiếp thu tinh hoa cái mới lạ, hướng tới những gì tốt đẹp
hơn, xây dựng một cuộc sống tiến bộ hơn.
- Tác giả đã nêu lên tiếng nói đầy nhân ái của mình rằng
hãy thay đổi thực tại, khẩn thiết thức tỉnh ý thức của những con người đang
chìm trong u mê của xã hội: “Không thể sống mãi như thế được”.
- Tác phẩm nêu rõ hiện thực tàn nhẫn rối ren của xã hội
và góp phần cổ vũ tinh thần, thúc đẩy sự thay đổi, sống chan hòa hơn với mọi
người.
