SOẠN BÀI: NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ –
NGUYỄN TUÂN
1. Chứng minh rằng Nguyễn Tuân đã quan sát
công phu và tìm hiểu kĩ càng khi viết về sông Đà và người lái đò sông Đà.
- Tác giả miêu tả
con sông đà một cách cụ thể và chi tiết. Tác giả sử dụng các tri thức về địa
lí, lịch sử, quân sự, văn hoá, nghệ thuật – trong đó có văn học, điện ảnh – để
miêu tả con sông Đà
- Tác giả miêu tả
nhiều góc độ quan sát như một đạo diễn thực thụ: từ trên máy bay để thấy sông
Đà như một sợi dây thừng
2. Trong thiên tuỳ bút, tác giả đã dùng những
biện pháp nghệ thuật nào để khắc hoạ được một cách ấn tượng hình ảnh của một
con sông Đà hung bạo ?
- Bờ sông dựng
vách thành, đúng ngọ mới có ánh nắng. Chỗ vạch đá chẹt lòng sông như một cái yết
hầu, có thể ném nhẹ hòn đá từ bờ này sang bờ kia, hoặc con nai, con hổ có thể
nhảy vọt từ bên này sang bên kia một cách dễ dàng
- Cảnh ghềnh đá
và sóng: nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió,… Hung dữ hơn là những thác nước với
âm thanh vừa như kẻ điên cuồng lồng lộn dữ dội biết gầm, réo, trách móc, van
xin, lại vừa như một đàn trâu mộng đang bị lửa đốt điên cuồng phá phách ->
tác giả so sánh với hình ảnh đàn trâu để làm nổi bật sự hùng vĩ của dòng sông
- Những cái hút
nước xoay tít lôi tuột mọi vật xuống đáy sâu
- Đá dưới lòng
sông biết bày binh bố trận, có cửa sinh, cửa tử, có phòng tuyến trước sau
- Biết dụ, biết
lừa, hỏi, thách thức,… reo hò vang dậy uy hiếp con người
=> Ngôn ngữ
miêu tả đầy tính tạo hình, biện pháp so sánh, nhân hoá độc đáo
3. Cách viết của nhà văn đã thay đổi thế
nào khi chuyển sang biểu hiện sông Đà như một dòng chảy trữ tình ?
- Dòng sông như
người con gái kiều diễm: “Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ
tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo
tháng hai” -> Nghệ thuật liên tưởng độc đáo, nhân hoá con sông như một người
con gái
- Nước sông Đà
thay đổi theo mùa:
+ Mùa xuân xanh ngọc bích
+ Mùa thu lừ lừ chín đỏ
- Sông Đà gắn bó
thân thiết với người như một cố nhân
- Bờ sông hoang
dại, bình lặng như thời tiền sử
- Hồn nhiên như
nỗi niềm cổ tích xưa
- Dòng sông lặng
lờ trôi
=> Sông Đà trở
nên trữ tình, một vẻ đẹp huyền ảo thơ mộng
4. Phân tích hình tượng người lái đò trong
cuộc chiến đấu với con sông hung dữ. Từ đó, hãy cắt nghĩa vì sao, trong con mắt
của Nguyễn Tuân, thiên nhiên Tây Bắc quý như vàng, nhưng con người Tây Bắc mới
thật sự xứng đáng là vàng mười của đất nước ta.
- Là một cuộc
chiến không cân sức giữa một con người nhỏ bé bình phàm, thứ vũ khí duy nhất chỉ
là cái cán cheo trên một con đò đơn độc với một dòng sông hung bạo. Ba lần vượt
thác của ông đò thật sự là ba trận chiến gian nan, vất vả, ba lớp trùng vi vây
bủa, được trấn giữ bởi các hòn đá ngổ ngược, hồn hào và nham hiểm
- Ông lái đò bằng
sự thông minh, tài trí, quả cảm đã chiến thắng dòng sông hung bạo (cố nén vết
thương, hai chân kẹp chặt cuống lái, vượt qua nhiều vòng vây thạch trận, tránh
cửa tử, tìm hướng cửa sinh, túm lấy bờm song, cưỡi lên dòng thác hùm beo,…)
- Ông lái đó đã
chiến thắng trong trận chiến cam go ấy bằng sự kiên cường, sung cảm, tài trí, sự
khéo léo của một tay lái lão luyện đầy kinh nghiệm nghề nghiệp
5. Chọn phân tích một số câu văn thể hiện
rõ nhất nét tài hoa về bút pháp trong cách sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Tuân.
- Tiếng nước thác nghe như là oán trách gì,
.... với đàn trâu da cháy bùng bùng.
- Sóng nước như thế quân liều mạng vào sát
nách mà đá trái, mà thúc gối vào bụng vào hông thuyền.
- Con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ
tính, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc .... nương xuân.
- Bờ sông hoang dại .... cổ tích tuổi xưa.
