RỪNG XÀ NU
*Soạn thảo văn bản
1. Anh (chị) cảm nhận được ý nghĩa gì của truyện ngắn qua:
a) Nhan đề tác phẩm
- Rừng Xà Nu ẩn chứa khí vị, Tây
Nguyên, gợi nên vẻ đẹp hùng tráng, sức sống bất diệt
=> Rừng Xà Nu mang nhiều tầng
ý nghĩa bao gồm cả thực lẫn tượng trưng
=> Chứa đựng cảm xúc nhà văn
và linh hồn tác giả
b) Đoạn văn miêu tả canh rừng
xà nu dưới tầm đại bác
- Hứng chịu mọi sự huỷ diệt dưới
tầm đại bác Mĩ, đầy thương tích, chết chóc nhưng vẫn giàu sức sống, vươn lên
=> Biểu tượng cho cuộc sống và
phẩm chất cao đẹp của dân làng Xô Man
c) Hình ảnh những ngọn đồi,
canh rừng xà nu trải ra hút tầm mắt, chạy tít tắp đến tận chân trời luôn trở đi
trở lại trong tác phẩm.
- Sự tiếp nối, bền vững, trường tồn,
không gì huỷ diệt được
- Tượng trưng cho sức sống của đất
nước và nhân dân mãi mãi trường tồn
2. Tác giả vẫn coi “Rừng Xà Nu là truyện của một đời, và được kể trong
một đêm.”. Hãy cho biết:
a) Người anh hùng mà cụ Mết kể
trong cái đêm dài ấy có những phẩm chất đáng quý nào? So với nhân vật A Phủ
(trong Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài), hình tượng Tnú có gì mới mẻ hơn?
- Người anh hùng mà cụ Mết kể
chính là Tnú. Phẩm chất, tính cách của Tnú
+ Gan góc, táo bạo, dũng cảm,
trung thực (khi còn nhỏ cùng Mai vào rừng tiếp tế cho anh Quyết)
+ Lòng trung thành với cách mạng
được bộc lộ qua thử thách (bị giặc bắt, bị tra tấn, lưng Tnú ngang dọc các vết
dao chêm nhưng anh vẫn gan góc)
+ Số phận đau thương: không cứu
được vợ con, bản thân bị bắt, bị tra tấn (bị đốt mười đầu mười ngón tay)
+ Quật khởi đứng dậy tiêu diệt bọn
ác ôn
- So với nhân vật A Phủ
+ Không phải sống kiếp tội đòi,
cam phận, cam chịu
+ Được thừa hưởng phong trao cách
mạng từ cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc
+ Được giác ngộ lí tưởng cách mạng
ngay từ lúc nhỏ
b) Vì sao trong câu chuyện bi
tráng về cuộc đời Tnú, cụ Mết nhắc đi nhắc lại rằng Tnú đã không cứu sống được
vợ con, để rồi khắc ghi vào tâm trí của người nghe câu nói : “Chúng nó đã cầm
súng, mình phải cầm giao”?
- Cụ Mết nhắc tới 4 lần đế nhấn mạnh
khí chưa cầm vũ khí, Tnú chỉ có 2 bàn tay không thì ngay cả những người yêu
thương nhất Tnú cũng không cứu được
- Câu nói của cụ Mết muốn khẳng định:
chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới là con đường sống duy nhất, mới bảo vệ được những
gì thân yêu, thiêng liêng nhất. Chân lí cách mạng được đúc rút từ chính thực tết
máu xương, tính mạng của dân tộc, những con người thương yêu => Chân lí ấy
phải ghi tạc vào xương cốt, tâm khảm và truyền tải lại cho thế hệ tiếp nối
c) Câu chuyện của Tnú cũng như
của dân làng Xô Man nói lên chân lí lớn lao của dân tộc trong thời đại bấy giờ?
Vì sao cụ Mết muốn chân lí đó phải được nhớ, được ghi để truyền cho con cháu?
- Câu chuyện Tnú với dân làng Xô
Man nói lên chân lí của thời đại “Không gì quý hơn độc lập tự do”. Phải chống lại
mọi kẻ thù xâm lược, kể cả phải cầm vũ khí và hi sinh tính mạng
d) Các hình tượng cụ Mết, Mai,
Dít, bé Heng có vai trò gì trong việc khắc hoạ nhân vật chính và làm nổi bật tư
tưởng cơ bản của tác phẩm?
- Cụ Mết, Mai, Dít, bé Heng là sự
tiếp nối các thế hệ làm nổi bật tinh thần bất khuất của làng Xô Man nói riêng,
Tây Nguyên nói chung.
- Mai, Dít là thế hệ hiện tại,
trong Dít có Mai của thời trước và Dít của hôm nay. Vẻ đẹp của Dít là vẻ đẹp của
sự kiên định, vững vàng trong bảo táp chiến tranh
- Bé Heng là thế hệ tiếp nối, kế
tục cha anh để tiếp nối cuộc kháng chiến thắng lợi cuối cùng.
=> Dường như mỗi cuộc kháng
chiến khốc liệt này đòi hỏi mỗi người Việt Nam có sức trổi dậy của một Phù Đổng
Thiên Vương.
3. Theo anh (chị), hình ảnh cánh rừng Xà Nu và hình tượng nhân vật Tnú
gắn kết hữu cơ, khăng khít với nhau như thế nào?
- Nhà văn muốn dùng hình tượng rừng
Xà Nu thể hiện tinh thần gan góc, dũng cảm , dạn dày, bất khuất, trung kiên của
nhân vật Tnú và dân làng Xô Man
4. Nêu và phân tích những cảm nhận của anh (chị) về vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm.
- Đặc sắc, đậm đà chất sử
thi hùng tráng. Chất sử thi toát lên qua đề tài, chủ đề, cốt truyện, nhân vật,
hình ảnh thiên nhiên, các chi tiết nghệ thuật, giọng điệu, ngôn ngữ của tác phẩm
- Đề tài có ý nghĩa lịch sử: sự
vùng dậy của dân làng Xô man chống Mỹ Diệm.
- Bức tranh thiên nhiên hùng vĩ,
hoành tráng. Rừng xà nu làm nền cho bức tranh về cuộc đấu tranh chống giặc (Cả
rừng ... ào ào rung động, lửa cháy khắp rừng).
- Các nhân vật tiêu biểu được
miêu tả trong bối cảnh trang nghiêm, hùng vĩ, vừa mang phong cách Tây Nguyên vừa
mang phẩm chất của anh hùng thời đại.
- Kết cấu vòng tròn: Mở đầu, kết
thúc là hình ảnh của rừng xà nu, cùng với sự trở về của Tnú sau ba năm xa cách.
- Cách trần thuật: Chuyện về sự nổi
dậy của dân làng và cuộc đời Tnú được kể lại trong một đêm anh về thăm làng,
qua lời cụ Mết, bên bếp lửa bập bùng - Giọng kể trang trọng như truyền cho thế
hệ con cháu những trang sử bi thương và anh hùng của cộng đồng. Chuyện về thời
hiện tại được kể bằng giọng điệu và ngôn ngữ sử thi.
