A. Lý thuyết

I. Bệnh truyền nhiễm

1. Bệnh truyền nhiễm

  • Là bệnh lây lan từ cơ thể này sang cơ thể khác
  • Tùy loại vi sinh vật mà có thể lây truyền theo các con đường khác nhau

2. Phương thức lây truyền

  • Truyền ngang
    • Qua sol khí
    • Qua tiêu hóa
    • Qua tiếp xúc trực tiếp
    • Qua động vật cắn hoặc côn trùng đốt
  • Truyền dọc: Truyền từ mẹ sang con

3. Các bệnh truyền nhiễm thường gặp do virut

  • Bệnh đường hô hấp: viêm phổi, cảm lạnh, viêm họng, viêm đường hô hấp, ...
  • Bệnh đường tiêu hóa: viêm gan, quai bị, tiêu chảy, viêm dạ dày, ...
  • Bệnh hệ thần kinh: viêm não, bại liệt, ....
  • Bệnh lây qua đường sinh dục: viêm gan B, HIV, hecpet, ...
  • Bệnh da: đậu mùa, sởi, ...

II. Miễn dịch

  • Là khả năng của cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.

1. Miễn dịch không đặc hiệu

  • Là miễn dịch tự nhiên mang tính bẩm sinh
  • Không có sự tiếp xúc trước với kháng nguyên
  • Ví dụ: da, niêm mạc, nước mắt, đại thực bào, ...

2. Miễn dịch đặc hiệu

  • Miễn dịch dịch thể
    • Là miễn dịch sản xuất ra kháng thể
    • Nằm trong thể dịch (máu, sữa, dịch bạch huyết)
  • Miễn dịch tế bào
    • Là miễn dịch có sự tham gia của tế bào T độc (nguồn gốc từ tuyến ức)

3. Phòng chống bệnh truyền nhiễm

  • Tiêm vacxin
  • Kiểm soát vật trung gian truyền bệnh
  • Giữ gìn vệ sinh cá nhân và cộng đồng

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Trang 128 - sgk Sinh học 10

Thế nào là bệnh truyền nhiễm? Vi sinh vật gây bệnh có thể lan truyền theo các con đường nào?

Bài làm:

  • Bệnh truyền nhiễm
    • Là bệnh lây lan từ cơ thể này sang cơ thể khác
    • Tùy loại vi sinh vật mà có thể lây truyền theo các con đường khác nhau
  • Phương thức lây truyền
    • Truyền ngang
      • Qua sol khí
      • Qua tiêu hóa
      • Qua tiếp xúc trực tiếp
      • Qua động vật cắn hoặc côn trùng đốt
    • Truyền dọc: Truyền từ mẹ sang con

Câu 2: Trang 128 - sgk Sinh học 10

Thế nào là miễn dịch đặc hiệu, miễn dịch không đặc hiệu?

Bài làm:

  • Miễn dịch không đặc hiệu mang tính bẩm sinh và không phân biệt bản chất của kháng nguyên. Đó là các hàng rào bảo vệ các cơ quan như da, niêm mạc ngăn không cho vi sinh vật xâm nhập, pH dịch dạ dày giết chết hầu hết vi sinh vật....
  • Miễn dịch đặc hiệu là miễn dịch hình thành để đáp lại sự xâm nhập của kháng nguyên và không phụ thuộc vào bản chất của kháng nguyên. Miễn dịch đặc hiệu gồm miễn dịch tế bào và miễn dịch thể dịch.

Câu 3: Trang 128 - sgk Sinh học 10

Hãy phân biệt miễn dịch thể dịch và miễn dịch tế bào?

Bài làm:

  • Miễn dịch thể dịch là miễn dịch do tế bào B tiết ra kháng thể đặc hiệu chống lại kháng nguyên. Vì kháng thể nằm trong thể dịch nên gọi là miễn dịch thể dịch.
    • Kháng nguyên là chất lạ thường là prôtêin có khả năng kích thích cơ thể tạo đáp ứng miễn dịch.
    • Kháng thể là prôtêin được sản xuất ra để đáp lại sự xâm nhập của kháng nguyên lạ.
    • Kháng nguyên phản ứng đặc hiệu với kháng thể khớp với nhau như khóa với chìa.
  • Miễn dịch tế bào là miễn dịch có sự tham gia của các tế bào T độc (có nguồn gốc từ tuyến ức). Tế bào nào khi phát hiện ra tế bào nhiễm thì sẽ tiết ra prôtêin độc để làm tan tế bào nhiễm, khiến virut không nhân lên được. Trong bệnh virut, miễn dịch tế bào đóng vai trò chủ lực, vì virut nằm trong tế bào nên thoát khỏi sự tấn công của kháng thể.