A. Lý thuyết

I. Khái niệm cảm ứng ở động vật

  • Phản xạ được coi là dạng điển hình của cảm ứng ở động vật.
  • Phản xạ là phản ứng của cơ thể trả lời các kích thích của môi trường thông qua hệ thần kinh.
  • Phản xạ được thể hiện nhờ cung phản xạ:
    • Bộ phận tiếp nhận kích thích (thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm)
    • Đường dẫn truyền vào (đường cảm giác)
    • Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin (trung ương thần kinh)
    • Bộ phận thực hiện phản ứng 
    • Đường dẫn truyền ra

II. Cảm ứng ở động vật chưa có tổ chức thần kinh

  • Động vật đơn bào phản ứng lại kích thích bằng chuyển động cơ thể hoặc co rút của chất nguyên sinh

III. Cảm ứng ở động vật ở tổ chức thần kinh

  • Ở động vật có tổ chức thần kinh, các hình thức cảm ứng là các phản xả.

1. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới

  • Động vật có hệ thần kinh dạng lưới phản ứng với kích thích bằng cách co toàn cơ thể

2. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch

  • Động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch có hệ thần kinh nằm dọc theo chiều dài cơ thể
  • Mỗi hạch điều khiển một vùng trên cơ thể nên phản ứng chính xác hơn và tiêu tốn ít năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Trang 110 - sgk Sinh học 11

Cảm ứng là gì? Cho một vài ví dụ về cảm ứng.

Trả lời

  • Cảm ứng là khả năng tiếp nhận kích thích và phản ứng lại các kích thích từ môi trường sống, đảm bảo cho sinh vật tồn tại và phát triển.
  • Cảm ứng ở động vật cũng là phản ứng (trả lời) lại các kích thích từ môi trường sống để tồn tại và phát triển nhưng cách biểu hiện khác với thực vật và tốc độ phản ứng nhanh hơn. Ví dụ, khi trời trở rét mèo có phản ứng xù lông, co mạch máu, nằm co mình lại.

Câu 2: Trang 110 - sgk Sinh học 11

Khi kích thích một điểm trên cơ thể, động vật có hệ thần kinh dạng lưới phản ứng toàn thân và tiêu tốn nhiều năng lượng. Tại sao?

Trả lời

  • Khi kích thích một điểm trên cơ thể, động vật có hệ thần kinh dạng lưới phản ứng toàn thân và tiêu tốn năng lượng.
  • Bởi vì, hệ thần kinh có cấu tạo mạng lưới nên khi bị kích thích, xung thần kinh xuất hiện sẽ lan tỏa nhanh ra khắp toàn bộ cơ thể và toàn bộ cơ thể co lại dẫn đến tiêu tốn nhiều năng lượng.

Câu 3: Trangg 110 - sgk Sinh học 11

Kể tên bộ phân tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích tổng hợp thông tin và bộ phận thực hiện của cung phản xạ ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch?

Trả lời

  •   Bộ phận tiếp nhận kích thích là các giác quan, bộ phận phân tích và tổng hợp là chuỗi hạch thần kinh, bộ phận thực hiện là cơ, các nội quan...