A. Lý thuyết

I. Khái niệm

Hoocmon thực vật là các chất hữu cơ do cơ thể thực vật tiết ra có tác dụng điều tiết hoạt động sống của cây

Đặc điểm chung:

  • Tạo ra ở 1 nơi nhưng gây phản ứng ở 1 nơi khác trong cây. Hooc môn vận chuyển theo mạch gỗ và mạch rây trong cây
  • Với nồng độ rất thấp nhưng gây những biến đổi mạnh trong cơ thể
  • Tính chuyên hoá thấp hơn so với hooc môn ở động vật bậc cao

Căn cứ vào mức độ biểu hiện tính kích thích hay ức chế sinh trưởng để phân loại hooc môn:

  • Hoocmon kích thích
  • Hoocmon ức chế

II. Hoocmon kích thích

1. Auxin

Loại phổ biến AIA

Nơi sản sinh: Tế bào đang phân chia trong mô phân sinh đỉnh, lá

Sự phân bổ: Chồi, hạt đang nẩy mần, lá đang sinh trưởng, tầng phân sinh bên đang hoạt động, nhị, hoa

Tác động sinh lý:

  • Mức tế bào:
  • Kích thích qúa trình nguyên phân
  • Kéo dài tế bào
  • Mức cơ thể:
  • Tạo ưu thế đỉnh
  • Kích thích hạt nảy mầm
  • Kích thích ra rễ phụ
  • Tham gia vào hoạt động sống như hướng động, ứng động

Ứng dụng:

  • Kích thích ra rễ ở cành giâm, chiết
  • Tăng tỉ lệ thụ quả, tạo quả không hạt
  • Nuôi cấy mô thực vật

 => Không dùng Auxin nhân tạo đối với nông phẩm được sử dụng trực tiếp làm thức ăn

2. Giberelin

Nơi sinh sản: Lá, rễ

Sự phân bổ: Lá, hạt củ, chồi dạng nảy mầm, lóng thân, cành đang sinh trưởng

Tác động sinh lý:

  • Ở mức tế bào:
  • Tăng quá trình nguyên phân
  • Tăng sinh trưởng kéo dài của mỗi tế bào
  • Ở mức cơ thể:
    • Kích thích sự nảy mầm của hạt, chồi, củ
    • Kích thích sinh trưởng chiều cao, thúc đẩy sự ra hoa, tạo quả không hạt
    • Tăng mức độ phân giải tinh bột.
  • Ứng dụng:
    • Kích thích sự nảy mầm
    • Xử lý các đột biến lùn
    • Kích thích cây ngày dài ra hoa trong điều kiện ngày ngắn

3. Xitokinin

Nơi sinh sản: Rễ

Phân bố: Lá, rễ, quả, hạt, mô phân sinh đỉnh thân

Tác động sinh lý:

  • Ở mức tế bào:
  • Kích thích phân chia tếbào
  • Làm chậm quá trình già của tế bào
  • Ở mức cơ thể:
  • Kìm hãm sự hoá già, rụng lá
  • Kích thích quả sinh trưởng
  • Hoạt hoá sự phân hoá phát sinh chồi thân

Ứng dụng: Cùng với Auxin được sử dụng vào công nghệ nuôi cấy tế bào và mô thực vật, tạo giống cây quý

III. Hoocmon ức chế

Loại HM

Nơi sinh sản

Vai trò

Ứng dụng

 

1. êtylen

 

 

 

 

 

 

2. Axit

Abxixic

- Hầu hết các bộ phận trong cây, chủ yếu là quả đang chín.

 

 

 

 

- Rễ, lá, hoa, quả, củ.

Thúc đẩy quả chín, rụng lá.

 

 

 

 

- Điều chỉnh sự ngủ nghĩ của hạt, chồi, đóng mở lỗ khí.

- Loại bỏ hiện tượng sinh con.

 

- KT ra hoa trái vụ (dứa, xoài)

- KT xuất hiện rễ phụ ở cành giâm

 

 

 

- Kết hợp với GA xử lý hạt nảy mầm

 

III. Tương quan hoocmon thực vật

Quá trình sinh trưởng và phát triển của thực vật có sự điều tiết của 2 loại hoocmon kích thích và ức chế sinh trưởng

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Trang 142 sgk Sinh học 11

Hoocmôn thực vật là gì? Nêu các đặc điểm chung của chúng.

Trả lời

Hoocmon thực vật là các chất hữu cơ do cơ thể thực vật tiết ra có tác dụng điều tiết hoạt động sống của cây.

Đặc điểm chung:

  • Tạo ra ở 1 nơi nhưng gây phản ứng ở 1 nơi khác trong cây. Hooc môn vận chuyển theo mạch gỗ và mạch rây trong cây
  • Với nồng độ rất thấp nhưng gây những biến đổi mạnh trong cơ thể
  • Tính chuyên hoá thấp hơn so với hooc môn ở động vật bậc cao

Câu 2: Trang 142 sgk sinh học 11

Có mấy nhóm hoocmôn thực vật. Nêu tên các hoocmôn của mỗi nhóm và ví dụ về tác dụng của chúng.

Trả lời

Có 2 nhóm hoocmôn thực vật:

Nhóm kích thích sinh trưởng:

  • Auxin viết tắt AIA. Auxin chủ yếu được sinh ra ở đỉnh của thân và cành. Auxin có nhiều trong chồi, hạt đang nảy mầm, lá đang sinh trưởng, trong tầng phân sinh bên đang hoạt động, trong nhị hoa.
  • Gibêrilin: Gibêrelin được viết tắt là GA. Trong cây gibêrelin chủ yếu được sinh ra trong lá (trong lục lạp) trong rễ và có nhiều trong hạt, củ, chồi đang nảy mầm, trong hạt, quả đang hình thành, các lòng thân cành đang sinh trưởng. Hiện ra đã biết 125 gibêrelin khác nhau.
  • Xitôkinin: Xitôkinin là một nhóm các chất tự nhiên (ví dụ, zeatin) và nhân tạo (ví dụ, kinetin) có tác dụng gây ra sự phân chia tế bào.

Nhóm ức chế sinh trưởng:

  • Êtilen: Khí êtilen được sản ra trong hầu hết các phần khác nhau của cơ thể thực vật. Tốc độ hình thành êtilen phụ thuộc vào loại mô (mô phân sinh, mấu, mắt, nốt, quả...) và giai đoạn phát triển của cơ thể. Êtilen cũng được sản ra nhiều trong thời gian rụng lá, khi hoa già, khi mô bị tổn thương hoặc bị tác động của điều kiện bất lợi (ngập úng, rét, hạn, nóng và bị bệnh). Quả đang chín sản ra nhiều êtilen.
  • Axit abxixic: Axit abxixic (viết tắt là AAB) là chất ức chế sinh trưởng tự nhiên. AAB kích thích sự rụng lá, sự ngủ của hạt và chồi cây. AAB có ở trong mô của thực vật có mạch. Ở thực vật có hoa. AAB được sinh ra ở trong lá (lục lạp), chóp rễ.

Câu 3: Trang 142 sgk Sinh học 11

Nêu hai biện pháp sản xuất nông nghiệp có ứng dụng các hoocmôn thực vật.

Trả lời

Trong sản xuất nông nghiệp, người ta thường sử dụng hoocmôn thực vật trong 2 lĩnh vực quan trọng để nhân giống sinh dưỡng là:

  • Chiết cành
  • Nuôi cấy tê bào và mô thực vật

Câu 4: Trang 142 sgk Sinh học 11

Điều cần tránh trong việc ứng dụng các chất điều hòa sinh trưởng nhân tạo là gì, vì sao?

Trả lời

Điều cần tránh trong sử dụng hoocmôn thực vật là: Không nên sử dụng các chất điều hòa sinh trưởng nhân tạo vào các sản phẩm trực tiếp làm thức ăn.

Bởi vì: Các chất nhân tạo không có các enzim phân giải, tích lũy lại trong nông phẩm sẽ gây độc hại cho người và gia súc.