A. Lý thuyết
3. Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng ống
a. Cấu trúc của hệ thần kinh dạng ống
Tế bào thần kinh tập trung thành ống (phía lưng); gặp ở động vật có xương sống (cá, lưỡng cư, bò sát, chim, thú)
Hệ thần kinh dạng ống gồm 2 phần:
- Thần kinh trung ương: não và tuỷ sống
- Thần kinh ngoại biên: dây thần kinh và hạch thần kinh
b. Hoạt động của hệ thần kinh dạng ống
Hoạt động theo nguyên tắc phản xạ.
Có 2 loại phản xạ:
- Phản xạ không điều kiện do một số tế bào thần kinh nhất định tham gia, thường do tuỷ sống điều khiển
- Phản xạ có điều kiện do một số lượng lớn thần kinh tham gia, do não bộ điều khiển.
- Trong đời sống cá thể loại PXCĐK ngày càng tăng,giúp động vật thích nghi với môi trường sống.
B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
Câu 1: Trang 113 - sgk Sinh học 11
Phân biệt cấu tạo hệ thần kinh ống với hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạch.
Trả lời
- Hệ thần kinh dạng lưới được cấu tạo từ các tế bào thần kinh nằm rải rác trong cơ thể và liên hệ với nhau bằng các sợi thần kinh.
- Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch được hình thành từ các tế bào thần kinh tập hợp lại thành các hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài của cơ thể.
=> Hệ thần kinh ống hình thành nhờ số lượng rất lớn các tế bào thần kinh tập hợp lại thành một ống thần kinh nằm dọc theo vùng lưng của cơ thể, các tế bào thần kinh tập trung mạnh ở phía đầu dẫn đến não bộ phát triển.
Câu 2: Trang 113 - sgk Sinh học 11
Khi bị kích thích, phản ứng của động vật có hệ thần kinh ống có gì khác với động vật có hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạch? Cho ví dụ minh họa.
Trả lời
- So với động vật có hệ thần kinh dạng lưới, và động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch thì động vật có hệ thần kinh ống có nhiều ưu điểm hơn (tiến hoá hơn).
- Khi bị kích thích phản ứng của động vật có hệ thần kinh ống phức tạp hơn, hiệu quả hơn do cấu tạo của hệ thần kinh ống hoàn thiện hơn, số lượng tế bào thần kinh rất lớn và tập trung lại nên sự phối hợp và xử lí thông tin tốt hơn, rất thuận lợi trong việc học tân và rút kinh nghiệm (thành lập các phản xạ có điều kiện). Vì thần kinh dạng chuỗi hạch thì động vật có hệ thần kinh ống có nhiều ưu điểm hơn (tiến hoá hơn).
- Ví dụ, động vật bậc cao nếu bị con người bắt hụt, sẽ chạy trốn thật nhanh khi nhìn thấy người, nhưng động vật bậc thấp thường không như vậy.
Câu 3: Trang 113 - sgk Sinh học 11
Gho một số ví dụ về phản xạ có điều kiện ở động vật có hệ thần kinh hình ống.
Trả lời
- Một số ví dụ về phản xạ có điều kiện ở động vật có hệ thần kinh ống:
- Khi cho cá hoặc cho gà ăn kết hợp với bấm chuông làm nhiều lần như vậy thì sau này chỉ cần bấm chuông là cá hoặc gà đã về chờ ăn.
- Một số hành động của động vật (do con người huấn luyện) biểu diễn trong các rạp xiếc (khi đi xe đạp, hải cầu vỗ tay...) đều có cơ sở là những phản xạ có điều kiện.