A. Lý thuyết

IV. Một số hình thức học tập ở động vật

1. Quen nhờn

Là hình thức học tập đơn giản nhất

ĐV phớt lờ, không trả lời kích thích lặp lại nhiều lần

2. In vết

Đv non đi theo "vết mẹ" ở loài khác, vật khác

3. Điều kiện hóa

Điều kiện hóa đáp ứng (điều kiện hóa kiểu Paplop)

  • Hình thành mối liên kết mới trong thần kinh trung ương dưới tác động của kích thích kết hợp đồng thời

Điều kiện hóa hành động (điều kiện hóa kiểu Skinnơ)

  • Kiểu liên kết một hành vi của Đv với một phần thưởng (hoặc phạt), sau đó Đv chủ động lặp lại các hành vi đó

4. Học ngầm

Là kiểu học không có ý thức, không biết rõ là mình đã học được

5. Học khôn

Là kiều học phối hợp các kinh nghiệm cũ để tìm cách giải quyết những tình huống mới

Thường gặp ở người và Linh trưởng

V. Một số dạng tập tính phổ biến ở động vật

Tập tính kiếm ăn

Tập tính bảo vệ lãnh thổ

Tập tính sinh sản

Tập tính di cư

Tập tính xã hội

  • Tập tính thứ bậc
  • Tập tính vị tha

VI. Ứng dụng những hiểu biết về tập tính vào đời sống và sản xuất

Dạy chim, thú làm xiếc

Huấn luyện chó nghiệp vụ

Làm bù nhìn đuổi chim

Gọi vật nuôi về chuồng

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Trang 132 - sgk Sinh học 11

Sưu tập một số tài liệu, tranh ảnh về tập tính của động vật.

Trả lời

HS tự sưu tầm tranh ảnh về tập tính động vật.

Các tài liệu, tranh ảnh về tập tính của động vật có thể trưng bày để mọi người cùng xem, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh phân loại tập tính có trong tài liệu, tranh ảnh theo các tiêu chuẩn khác nhau (tập tính bẩm sinh hay học được; tập tính kiếm ăn hay tập tính lãnh thổ...).

Câu 2: Trang 132 - sgk Sinh học 11

Tập tính bảo vệ lãnh thổ của động vật có ý nghĩa gì đối với đời sống của chúng?

Trả lời

Động vật có tập tính bảo vệ lãnh thổ của mình chống lại các cá thế khác cùng loài đế bảo vệ nguồn thức ăn, nơi ở và sinh sản.

  • Tập tính bảo vệ lãnh thổ của mỗi loài rất khác nhau.
  • Phạm vi bảo vệ lãnh thổ của mỗi loài là khác nhau. Ví dụ, phạm vi bảo vệ lãnh thổ của chim hải âu là vài m2 , của hổ là vài km2 đến hàng chục km2.

Ý nghĩa của tập tính bảo vệ lãnh thổ: đảm bảo phân bố hợp lí để tồn tại.

Câu 3: Trang 132 - sgk Sinh học 11

Tại sao chim và cá di cư? Khi di cư, chúng định hướng bằng cách nào?

Trả lời

Nguyên nhân di cư của chim là do thời tiết thay đổi (trời lạnh giá), khan hiêrn thức ăn. Chim di cư thường là các loài chim ăn thịt.

Nguyên nhân di cư của cá chủ yếu liên quan đến sinh sản. Cá hồi sống ở biển. Vào thời kì sinh sản, cá hồi bơi về đầu nguồn sông để đẻ.

  • Khi di cư, động vật sống trên cạn định hướng nhờ vị trí mặt trời, trăng, sao địa hình (bờ biển và các dãy núi), cá định hưởng dựa vào thành phần hóa học của nước và hướng dòng nước chảy.

Câu 4: Trang 132 - sgk Sinh học 11

Đặc tính nào là quan trọng nhất để nhận biết con đầu đàn?

 A - Tính hung dữ

 B - Tính thân thiện

 C - Tính lãnh thổ

 D - Tính quen nhờn

Trả lời

Đáp án A