A. Lý thuyết
I. Khái niệm
Sinh sản hữu tính là hình thức sinh sản có sự kết hợp của giao tử đực và giao tử cái
Đặc trưng:
- Có quá trình hình thành và hợp nhất giao tử đực và giao tử cái, có sự trao đổi chất, tái tổ hợp của hai bộ gen
- Luôn gắn với giảm phân tạo giao tử
- Ưu việt hơn sinh sản hữu tính:
- Tăng khả năng thích nghi của thế hệ sau đối với môi trường sống
- Tạo sự đa dạng di truyền cung cấp nguyên liệu phong phú cho chọn lọc tự nhiên và tiến hóa
II. Sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa
1. Cấu tạo hoa
Gồm các bộ phận cơ bản:
- Đài
- Tràng
- Nhị
- Nhụy
2. Quá trình hình thành hạt phấn và túi phấn
|
Đối tượng |
Quá trình hình thành |
Kết quả |
|
Hạt phấn
|
Từ 1 tế bào mẹ (2n) trong bao phấn của nhị hoa qua quá trình giảm phân hình thành 4 tế bào con (n). Mỗi tế bào con tiến hành nguyên phân 1 lần hình thành hạt phấn . Hạt phấn gồm 2 tế bào
|
Từ 1 tế bào 2n tạo ra 4 hạt phấn |
|
Túi phôi |
Từ 1 tế bào mẹ (2n) của noãn trong bầu nhụy qua quá trình giảm phân hình thành nên 4 tế bào con (n), 3 tế bào tiêu biến, 1 tế bào sống sót qua 3 lần nguyên phân tạo ra túi phôi |
Từ 1 tế bào 2n tạo ra 1 túi phôi gồm 8 nhân |
3. Quá trình thụ phấn và thụ tinh
|
Thụ phấn |
Thụ tinh |
Thụ tinh kép |
|
Quá trình vận chuyển hạt phấn từ nhị đến núm nhụy.
|
Thụ tinh là sự hợp nhất của nhân giao tử đực của nhân tế bào trứng trong túi phôi để hình thành hợp tử.
|
Nhân thứ nhất của giao tử đực thứ nhất thụ thụ tinh với tế bào trứng tạo hợp tử. Nhân thứ 2 của giao tử đực thứ hai hợp nhất với nhân lưỡng bội 2n của túi phôi hình thành nhân tam bội 3n để hình thành nội nhủ. Thụ tinh kép chỉ có ở thực vật hạt kín. |
4. Quá trình hình thành hạt, quả
Hạt là do noãn được thụ tinh phát triển thành. Hạt chứa phôi và có nội nhũ hoặc không có nội nhũ
Quả là do bầu nhụy sinh trưởng dày lên chuyển hóa thành. Quả được hình thành không qua thụ tinh noãn gọi là quả đơn tính
Quá trình chín của quả bao gồm những biến đổi về mặt sinh lí, sinh hóa làm cho quả chín có độ mềm, màu sắc, hương vị hấp dẫn thuận lợi cho sự phát tán của hạt
B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI
Câu 1: Trang 166 sgk Sinh học 11
Thụ phấn là gì, có mấy loại thụ phấn?
Trả lời
Thụ phấn là quá trình vận chuyển hạt phấn từ bao phấn đến núm nhụy. Có 2 loại thụ phấn:
- Tự thụ phấn: Nếu hạt phấn từ nhị hoa nảy mầm trên núm nhụy của chính hoa đó hoặc hạt phấn từ nhị của một hoa rơi trên núm nhụy của một hoa khác trên cùng một cây và nảy mầm. Trong sự tự thụ phấn hậu thế có sự tái tổ hợp nhiễm sắc thể có cùng nguồn gốc.
- Thụ phấn chéo: Nếu hạt phấn từ nhị của một hoa đạt đến núm nhụy của một hoa khác trên những cây khác nhau của cùng một loài và nảy mầm tại đấy. Trong thụ phấn có sự tái tổ hợp nhiễm sắc thể từ hai nguồn gốc khác nhau.
Câu 2: Trang 166 sgk Sinh học 11
Thụ tinh kép là gì?
Trả lời
Thụ tinh kép là sự hợp nhất của 2 nhân tinh trùng đồng thời với nhân của tế bào trứng và nhân lưỡng bội (2n) ở trung tâm túi phôi tạo nên nhân tam bội (3n) là khởi đầu của nội nhũ.
Câu 3: Trang 166 sgk Sinh học 11
Trình bày nguồn gốc của hạt và quả
Trả lời
Hạt là do noãn được thụ tinh phát triển thành. Hạt chứa phôi và có nội nhũ hoặc không có nội nhũ
Quả là do bầu nhụy sinh trưởng dày lên chuyển hóa thành. Quả được hình thành không qua thụ tinh noãn gọi là quả đơn tính
Câu 4: Trang 166 sgk Sinh học 11
Ý nghĩa sinh học của hiện tượng thụ tinh kép ở thực vật hạt kín là gì?
A - tiết kiệm vật liệu di truyền (sử dụng cả 2 tinh tử)
B - hình thành nội nhũ cung cấp dinh dưỡng cho phôi phát triển
C - hình thành nội nhũ chứa các tế bào tam bội
D - cung cấp dinh dưỡng cho sự phát triển của phôi và thời kì đầu của cá thể mới
Trả lời
Đáp án D
Câu 5: Trang 166 sgk Sinh học 11
Nêu vai trò của quả đối với sự phát triển của thực vật và đời sống con người.
Trả lời
Đối với thực vật:
- Quả chứa hạt, bảo vệ hạt và giúp hạt phát tán.
- Quả chín biến đổi màu sắc, xuất hiện mùi vị, hương thơm hấp dẫn động vật ăn quả giúp cho sự phát tán nòi giống.
Đối với con người: Quả nhiều loài cây chứa các chất dinh dưỡng quý giá, là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng quan trọng cho con người.