A. Kiến thức trọng tâm

1.Tác phẩm:

Ca Huế trên sông Hương thuộc thể loại bút kí. Xét về tính chất, bút kí gần với tuỳ bút (xem thể loại tuỳ bút trong bài Một thứ quà của lúa non: cốm). Cả hai loại đều là thể kí, tức là những ghi chép về người thật, việc thật nhưng mang sắc thái trữ tình. Tuy nhiên, so với tuỳ bút thì bút kí thể hiện ý nghĩa khách quan rõ nét hơn. Trong bút kí, các nhân vật, sự kiện được miêu tả khá chi tiết. Tình cảm, thái độ của tác giả được thể hiện qua cách lựa chọn, miêu tả đối tượng.

2.Tóm tắt: Huế nổi tiếng với các điệu hò, các làn điệu dân ca. Ca Huế trên sông Hương là một sinh hoạt văn hoá tao nhã, đầy sức quyến rũ, được các ca sĩ, nhạc công tài hoa biểu diễn trên thuyền rồng.

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Bố cục:

    - Phần 1 (từ đầu đến “lí hoài nam”): Giới thiệu về Huế, mảnh đất sản sinh ra những làn điệu dân ca.

    - Phần 2 (đoạn còn lại): Những đặc sắc của ca Huế và sơ lược về cách biểu diễn, thưởng thức ca Huế trên sông Hương.

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2)

- Huế từng là kinh đô nhà Nguyễn, hiện tại là cố đô đẹp và cổ kính bên bờ sông Hương

- Huế thơ mộng và trữ tình với điệu Nam ai Nam bình với di sản Nhã nhạc cung đình Huế

- Nhiều danh lam thắng cảnh đẹp lăng Tự Đức, Khải Định, Minh Mạng, chùa Thiên Mụ, biển Lăng Cô, núi Ngự Bình…

Câu 2 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2)

- Các làn điệu dân ca: Chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, bài vung, hò xay, hò nện..

- Các điệu hát: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam, nam ai, nam bình, tương tư khúc, hành vân, tứ đại cảnh.

- Nhạc cụ âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh

Câu 3 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2)

- Hiểu biết thêm về danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử

- Huế nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình và nhạc cụ.

- Nghe ca Huế trên thuyền rồng sông Hương là nét lãng mạn, thơ mộng

Câu 4 (trang 104 sgk ngữ văn 7 tập 2)

a, Ca Huế được hình thành từ dòng nhạc dân gian và nhạc cung đình

b, Ca Huế tươi vui, sôi nổi là do có nguồn gốc từ nhạc dân gian, còn sang trọng, uy nghi là có nguồn gốc từ nhạc cung đình

c, Ca Huế là thú vui tao nhã:

   + Cách thức nghe nhạc trên thuyền rồng giữa dòng Hương thơ mộng

   + Nội dung ca Huế sang trọng, trong sáng, gợi tình yêu quê hương đất nước

   + Người ca sĩ duyên dáng trình diễn với dàn nhạc do vũ công điêu luyện trình bày

Luyện tập

Câu hỏi (trang 104 SGK): Địa phương nơi em đang sinh sống có những làn điệu dân ca nào? Hãy kể tên các làn điệu ấy. Tập một vài làn điệu chuẩn bị cho Chương trình địa phương (phần Văn và Tập làm văn) cuối năm.

   Dân ca Quan Họ: Ba mươi sáu thứ chim.

   Dân ca Phú Thọ: Đố hoa

   Dân ca Quan Họ Bắc Ninh: Bèo dạt mây trôi, Hoa thơm bướm lượn.

   Dân ca Phú Thọ: Bà Rí (hát ghẹo).

   Dân ca Bắc Bộ: Cây trúc xinh, Cò lả, Qua cầu gió bay.

   Dân ca Thanh Hoá: Đi cấy.

   Dân ca Nghệ An: Ví dặm.

   Dân ca miền Trung: Lý ngựa ô Huế.

   Dân ca Quảng Nam: Lý thương nhau, Hò ba lý.

   Dân ca Nam Bộ: Lý cây bông, Lý con sáo, Bắc kim thang, Lý chim quyên, Lý ngựa ô, Lý quạ kêu,...