A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Các lỗi thường gặp về quan hệ từ

1.1. Thiếu quan hệ từ
Hai câu sau đây thiếu quan hệ từ ở chỗ nào? Chữa lại các câu trên cho đúng.
- Đừng nên nhìn hình thức đánh giá kẻ khác.
- Câu tục ngữ này chỉ đúng xã hội xưa, ngày nay không đúng.
Trả lời:
Hai câu trên đều thiếu quan hệ từ, có thể chữa lại như sau:
- Đừng nên nhìn hình thức để đánh giá kẻ khác.
- Câu tục ngữ này chỉ đúng với xã hội xưa nhưng ngày nay không đúng.

2. Dùng quan hệ từ  không thích hợp về nghĩa

Các quan hệ từ và, để có diễn đạt đúng quan hệ ý nghĩa giữa các bộ phận trong câu không? Nên thay và, để ở đây bằng quan hệ từ gì?
- Nhà em ở xa trường và bao giờ em cũng đến trường đúng giờ.
- Chim sâu rất có ích cho nông dân để nó diệt sâu phá hoại mùa màng.
Trả lời:
Các quan hệ từ: và, để trong ví dụ không diễn đạt đúng ý nghĩa giữa các bộ phận trong câu (dùng quan hệ không thích hợp).
Có thể thay quan hệ từ như sau:
- Nhà em ở xa trường nhưng bao giờ em cũng đến trường đúng giờ.
- Chim sâu rất có ích cho người nông dân vì nó diệt sâu phá hoại mùa màng.

3. Thừa quan hệ từ

Vì sao các câu sau thiếu chủ ngữ? Hãy chữa lại cho câu văn được hoàn chỉnh.
- Qua câu ca dao "Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra" cho ta thấy công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái.
- Về hình thức có thể làm tăng giá trị nội dung đồng thời hình thức có thể làm thấp giá trị nội dung.
Trả lời:
Các câu trong ví dụ trên đưa ra thiếu chủ ngữ vì quan hệ từ đứng trước “qua”, “về” đã biến phần sau nó thành trạng ngữ. Các sửa lỗi như sau:
- Câu ca dao "Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra" cho ta thấy công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái.
- Hình thức có thể làm tăng giá trị nội dung đồng thời hình thức có thể làm thấp giá trị nội dung.

4. Dùng quan hệ từ mà không có tác dụng liên kết

Các câu in đậm dưới đây sai ở đâu? Hãy chữa lại cho đúng.
- Nam là một học sinh giỏi toàn diện. Không những giỏi về môn Toán, không những giỏi về môn Văn.Thầy giáo rất khen Nam.
- Nó thích tâm sự với mẹ, không thích với chị.
Trả lời
Các quan hệ từ được sử dụng trong câu trên không có tác dụng liên kết các vế câu mà còn khiến câu văn trở nên rườm rà, khó hiểu. Vì vậy ta có thể sửa lại như sau:
- Nam là một học sinh giỏi toàn diện. Không những giỏi về môn Toán mà còn giỏi về môn Văn. Thầy giáo rất khen Nam.
- Nó thích tâm sự với mẹ hơn tâm sự với chị.

5. Ghi nhớ

Trong việc ứng dụng quan hệ từ, cần tránh các sau:

  • Thiếu quan hệ từ
  • Dùng quan hệ từ không thích hợp về nghĩa
  • Thừa quan hệ từ
  • Dùng quan hệ từ mà không có tác dụng liên kết

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Bài 1 (trang 107 sgk ngữ văn 7 tập 1)

- Nó chăm chú nghe kể chuyện từ đầu đến cuối.

- Con xin báo một tin vui để cha mẹ mừng.

Bài 2 (trang 107 sgk ngữ văn 7 tập 1)

- Ngày nay, chúng ta cũng có quan niệm giống như cha ông ta ngày xưa , lấy đạo đức, tài năng làm trọng.

- Dù nước sơn có đẹp đến mấy mà chất gỗ không tốt thì đồ vật cũng không bền được.

- Không nên chỉ đánh giá con người qua hình thức bên ngoài mà nên đánh giá con người bằng những hành động, cử chỉ, cách đối xử của họ.

Bài 3 ( trang 108 sgk ngữ văn 7 tập 1)

- Bản thân em còn rất nhiều thiếu sót, em hứa sẽ tích cực sửa chữa.

- Câu tục ngữ “Lá lành đùm lá rách” cho em hiểu đạo lý người là giúp đỡ người khác.

- Bài thơ này đã nói lên tình cảm của Bác Hồ đối với thiếu nhi.

Bài 4 (Trang 108 sgk ngữ văn 7 tập 1)

- Cần sửa các câu g, e, i, cần sửa lại là:

     + Chúng ta phải sống thế nào để chan hòa với mọi người.

     + Phải luôn luôn chống tư tưởng chỉ bo bo bảo vệ quyền lợi của bản thân mình.

     + Sống trong xã hội phong kiến đương thời, nhân dân ta bị áp bức bóc lột vô cùng tàn bạo.

     + Trời mưa, con đường này sẽ rất trơn.

Bài 5 (trang 108 sgk ngữ văn 7 tập 1)

Trao đổi bài tập làm văn với một bạn trong tổ chức học tập:

- Đọc kĩ bài của bạn, gạch dưới các quan hệ từ được dùng trong bài văn

- Đánh dấu những quan hệ từ bạn dùng sai hoặc chưa phù hợp, chưa chuẩn xác

- Trao đổi nguyên nhân sai và cách sửa