A. Lý thuyết

I. Ô nhiễm môi trường là gì? 

  • Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự nhiên bị bẩn, đồng thời các tính chất vật lí, hóa học, sinh học của môi trường bị thay đổi, gây tác hại tới đời sống của môi trường và các sinh vật khác.
  • Ô  nhiễm môi trường chủ yếu do hoạt động của con người gây ra.

II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm

1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt

  • Khí thải độc hại: CO, SO2, CO2, NO2, ...
  • Nguyên nhân: Do quá trình đốt cháy nhiên liệu
  • Hậu quả: gây ô nhiễm không khí => gây hại tới sinh khỏe của các sinh vật

2. Ô nhiễm hóa chất bảo vệ thực vật và chất độc hóa học

  • Thuốc bảo vệ thực vật: thuốc trừ sâu, thuộc diệt cỏ, thuốc diệt nấm gây bệnh, ...
  • Chất độc hóa học: điôxin, ... 
  • Hậu quả: tích tụ và gây ô nhiễm đất, nguồn nước, ... => ngấm và gây hại cho sinh vật

3. Ô nhiễm do các chất phóng xạ

  • Nguyên nhân: chủ yếu từ chất thải của công trường khai thác chất phóng xạ, nhà máy điện nguyên tử, ...
  • Hậu quả: đột biến ở sinh vật, gây bệnh di truyền và bệnh ung thư ở người

4. Ô nhiễm do chất thải rắn 

  • Chất thải rắn gây ô nhiễm bao gồm các dạng vật liệu được thải ra qua quá trình sản xuất và sinh hoạt
  • Hậu quả: gây ô nhiễm đất, nước, ... => gây hại tới sinh khỏe của các sinh vật

5. Ô nhiễm do sinh vật gây bệnh

  • Nguyên nhân: do rác thải không được thu gom và xử lí đúng cách
  • Hậu quả: các sinh vật có hại phát triển => gây bệnh cho người và sinh vật khác

B. BÀI TẬP VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu 1: Trang 165 - sgk Sinh học 9

Những hoạt động nào của con người gây ô nhiễm môi trường?

Bài làm:

Các hoạt động của con người gây ô nhiễm môi trường:

  • Đốt cháy nhiêm liệu trong sinh hoạt, công nghiệp, nông nghiệp
  • Giao thông vận tải
  • Sử dụng chất bảo vệ thực vật và chất độc hóa học
  • Nhà máy điện nguyên tử, hạt nhân
  • Xử lí rác thải chưa đúng quy trình

Câu 2: Trang 165 - sgk Sinh học 9

Tác hại của ô nhiễm môi trường là gì? 

Bài làm:

Hậu quả của ô nhiễm môi trường:

  • Phá hủy môi trường hoặc mất căn bằng sinh thái
  • Tạo điều kiện cho sinh vật có hại phát triển
  • Gây đột biến cho sinh vật
  • Gây một số bệnh di truyền và bệnh ung thư

=> Ảnh hưởng tới sức khỏe của sinh vật và con người

Câu 3: Trang 165 - sgk Sinh học 9

Hãy lấy ví dụ minh họa :

  • Chất thải từ các nhà máy làm ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên
  • Rác thải sinh hoạt gây ô nhiễm môi trường
  • Mạch nước ngầm bị ô nhiễm

Bài làm:

  • Nước thải từ nhà máy sản xuất bột ngọt Vedan, thải ra sông Thị Vải làm chết nhiều cá và các loài thủy sinh khác
  • Kênh Nhiêu Lộc, Thị Nghè trước đây thường xuyên bị người dân xung quanh vứt rác xuống dẫn đến ô nhiễm nghiêm trọng và bị tắc dòng chảy 
  • Bãi rác Đông Thạnh, Hóc Môn sau nhiều năm chôn lấp đã làm ảnh hưởng đến đến nguồn nước ngầm của các khu vực lân cận.

Câu 4: Trang 165 - sgk sinh học 9

Hãy cho biết nguyên nhân của việc ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật sau khi ăn rau và quả.

Bài làm:

Nguyên nhân là do người trồng rau quả đã sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không đúng cách.

  • Dùng sai loại thuốc, thuốc không đảm bảo chất lượng
  • Dùng quá liều lượng hoặc không tuân thủ quy định về thời gian và thu hoạch rau và quả sau khi phun thuốc bảo vệ thực vật, thu hoạch rau và quả sớm sau khi phun thuốc và bán cho người tiêu dùng...