Tóm tắt lý thuyết

1.1. Sự đa dạng của các hệ sinh thái

Các hệ sinh thái trên cạn và hệ sinh thái dưới nước khác biệt nhau rất nhiều về đặc tính vật lí, hóa học và sinh học.

Hệ sinh thái trên cạn:

  • Các hệ sinh thái rừng (rừng mưa nhiệt đới, rừng lá rộng rụng theo mùa vùng ôn đới, rừng lá kim …)
  • Hệ sinh thái thảo nguyên
  • Các hệ sinh thái hoang mạc
  • Các hệ sinh thái nông nghiệp vùng đồng bằng
  • Hệ sinh thái núi đá vôi

Hệ sinh thái dưới nước:

  • Hệ sinh thái nước mặn: hệ sinh thái vùng biển khơi, các hệ sinh thái vùng ven bờ (rừng ngập mặn, rạn san hô, đầm phá ven bờ …)
  • Hệ sinh thái nước ngọt: các hệ sinh thái sông, suối (hệ sinh thái nước chảy), hệ sinh thái hồ, ao (hệ sinh thái nước đứng)

1.2. Bảo vệ hệ sinh thái rừng

  • Rừng, đặc biệt là rừng mưa nhiệt đới là môi trường của nhiều loài sinh vật. Bảo vệ rừng là góp phần bảo vệ các loài sinh vật, điều hòa khí hậu, giữ cân bằng sinh thái của Trái Đất.
  • Rừng ở Việt Nam chiếm 1 diện tích khá lớn và gồm nhiều loại rừng như: rừng rậm nhiệt đới, rừng trên núi đá vôi, rừng tre nứa …

Vai trò của rừng trong việc bảo vệ và chống xói mòn đất, bảo vệ nguồn nước:

  • Cây rừng cản nước mưa làm cho nước ngấm vào đất và lớp thảm mục nhiều hơn, đất không bị khô: bảo vệ được nguồn nước ngầm.
  • Khi nước chảy trên mặt đất, được các gốc cây cản nên chảy chậm lại: chống xói mòn đất.

Các biện pháp bảo vệ hệ sinh thái rừng và hiệu quả:

Biện pháp

Hiệu quả

1. Xây dựng kế hoạch để khai thác nguồn tài nguyên rừng ở mức độ phù hợp

Hạn chế mức độ khai thác tối đa nhằm giảm mức độ cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên

2. Xây dựng các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia

Góp phần bảo vệ hệ sinh thái quan trọng, giữ cân bằng sinh thái và bảo vệ nguồn gen quý hiếm

3. Trồng rừng

Chống xói mòn đất, phủ xanh đất trồng đồi chọc

4. Phòng cháy rừng

Bảo vệ tài nguyên rừng

5. Vận động dân tộc ít người định canh, định cư

Góp phần bảo vệ tài nguyên rừng, hạn chế việc chặt phá rừng nhất là rừng đầu nguồn

6. Phát triển dân số hợp lí, ngăn cản việc di dân tự do tới ở và trồng trọt rừng

Giảm áp lực sử dụng tài nguyên thiên nhiên quá mức cho phép

7. Tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục bảo vệ rừng

Giúp cho toàn dân tích cực tham gia trồng và bảo vệ rừng.

1.3. Bảo vệ hệ sinh thái biển

Biển là hệ sinh thái khủng lồ chiếm ¾ diện tích bề mặt Trái Đất.

Các loài động vật trong hệ sinh thái biến rất phong phú, là nguồn thức ăn giàu đạm chủ yếu của con người.

Hiện nay, mức độ khai thác nguồn tài nguyên này quá nhanh nên nhiều loài sinh vật biển có nguy cơ bị tuyệt chủng.

Sinh vật biển đang đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng và các bảo vệ

Tình huống

Biện pháp

1. Loài rùa biển đang bị săn lùng khai thác làm đồ mỹ nghệ cao cấp, số lượng rùa còn lại rất ít, rùa thường đẻ trứng tại các bãi cát ven biển, chúng ta cần bảo vệ loài rùa biển như thế nào?

- Tuyên truyền, vận động mọi người không đánh bắt rùa biển

- Bảo vệ các bãi cát là nơi đẻ của rùa

- Xây dựng các khu bảo tồn loài rùa biển quý

2. Rừng ngập mặn là nơi sống của ấy trùng tôm và cua biển con, nhưng diện tích rừng ngập mặn ven biển đang bị thu hẹp dần, ta cần làm gì để bảo vệ nguồn giống cua biển?

- Tuyên truyền, vận động mọi người tham gia bảo vệ rừng ngập mặn và trồng lại rừng ngập mặn đã mất

3. Rác thải, xăng dầu, thuốc bảo vệ thực vật theo các dòng sông chảy từ đất liền ra biển, chúng ta cần làm gì để nguồn nước biển không bị ô nhiễm

- Hạn chế xử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật, bỏ rác đúng nơi quy định

- Xử lí nước thải trước khi đổ ra sống, suối

4. Hằng năm trên thế giới và ở Việt Nam có tổ chức ngày “làm sạch biển”, theo em tác dụng của hoạt động ý nghĩa này?

- Giúp làm sạch bãi biển, nâng cao được ý thức bảo vệ môi trường của mọi người.


1.4. Bảo vệ hệ sinh thái nông nghiệp

Các hệ sinh thái nông nghiệp cung cấp lương thực, thực phẩm nuôi sống con người và nguyên liệu cho công nghiệp.

Hệ sinh thái nông nghiệp ở nước ta

Các vùng hệ sinh thái nông nghiệp

Các loại cây trồng chủ yếu

Vùng núi phía Bắc

- Cây công nghiệp: quế, hôif

- Cây lương thực: lúa nương trồng trên các vùng đất dốc

Vùng Trung du phía Bắc

 Chè

Vùng Đồng bằng châu thổ sông Hồng

Lúa nước

Vùng Tây nguyên

Cà phê, cao su, chè

Vùng đồng bằng châu thổ sông Cửu Long

Lúa nước

Nước ta có nhiều vùng sinh thái nông nghiệp phân bố ở các điều kiện địa lý và khí hậu khác nhau từ Bắc vào Nam

Cần duy trì các hệ sinh thái nông nghiệp chủ yếu, đồng thời cải tạo các hệ sinh thái nông nghiệp để đạt năng suất và hiệu quả cao. Đảm bảo cho sự phát triển ổn định về kinh tế và môi trường của đất nước.

GIẢI BÀI TẬP

Bài 1,2 trang 183, SGK Sinh học lớp 9

1.Hãy nêu các kiểu hệ sinh thái chủ yếu trèn Trái Đất, lấy ví dụ.

Các kiểu hệ sinh thái chủ yếu trên Trái Đât:

-     Hệ sinh thái trên cạn, gồm

+ Các hệ sinh thái rừng (rừng mưa nhiệt đới, rừng lá rộng rụng lá theo

mùa, rừng ôn dới, rừng lá kim..)

+ Các hệ sinh thái thảo nguyên.

+ Các hệ sinh thái hoang mạc.

+ Các hệ sinh thái nông nghiệp vùng đồng bằng.

+ Hệ sinh thái núi đá vôiế

-     Hệ sinh thái nước mặn gồm:

+ Hệ sinh thái vùng biển khơi.

+ Các hệ sinh thái vùng ven bờ (rừng ngập mặn, rạn san hô, đầm phá ven biển...).

-     Hệ sinh thái nước ngọt, gồm:

+ Các hệ sinh thái sông, suối (hệ sinh thái nước chảy).

+ Các hệ sinh thái hồ, ao (hệ sinh thái nước đứng).

2.Vì sao cần bào vệ lìệ sinh thái rừng? Biện pháp bảo vệ?

-     Cần bảo vệ hệ sinh thái rừng vì:

Bảo vệ hệ sinh thái rừng là bảo vệ môi trường sổng của nhiều loài sinh vật. Hệ sinh thái rừng được bảo vệ sẽ góp phần điều hòa khí hậu, giữ cân bằng sinh thái cứa Trái Đất.

-      Biện pháp bảo vệ hệ sinh thái rừng:

+ Xây dựng kế hoạch để khai thác nguồn tài nguyên rừng ở mức độ phù hợp.

+ Xây dựng các khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia,...

+ Trồng rừng.

+ Phòng cháy rừng.

+ Vận dộng đồng bào dân tộc ít người định canh, định cư.

+ Phát triển (lân sô’ hợp lí, ngăn cản việc di dân tự do tới ở và trồng trọt trong rừng.

+ Tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục về bảo vệ rừng

Bài 3,4,trang 183, SGKSinh học lớp 9

3.Vì sao cần bảo vệ sinh thái biển? Biện pháp báo vệ?

-     Cần bảo vệ hệ sinh thái biển vì:

Các loài động vật trong hệ sinh thái biển rất phong phú, là nguồn thức ăn giàu đạm chủ yếu của con hgười. Tuy nhiên, tài nguyên sinh vật biển không phải là vô tận. Hiện nay, do mức độ đánh bắt hải sản tăng quá nhanh nén nhiều loài sinh vật biển có nguy cơ bị cạn kiệt.

-     Biện pháp bảo vệ:

Có nhiều biện pháp bảo vệ hệ sinh thái biển. Bảo vệ hệ sinh thái biển trước hết cần có kế hoạch khai thác tài nguyên biển ở mức độ vừa phải, bảo vệ và nuôi trồng các loài sinh vật biển quý hiêm, đồng thời chòng ô nhiễm môi trường biển,...

4.Hãy chứng minh ràng nước ta là nước có hệ sinh thái nông nghiệp phong phú. Cản làm gì để bảo vệ sự phong phú của các hệ sinh thái đó?

-     Nước ta có hệ sinh thái nông nghiệp phong phú; nhờ hệ sinh thái này cung cấp lương thực, thực phẩm nuôi sống con người và nguyên liệu cho công nghiệp, bảo đảm sự phát triển ổn định về kinh tế cũng như môi trường.

Hệ sinh thái nông nghiệp ờ nước ta chủ yếu gồm các vùng sinh thái nông

nghiệp như:

+ Vùng núi phía Bắc có các loại cây trồng chủ yếu: cây công nghiệp (quế, hồi,...) cây lương thực (lúa).

Vùng trung du phía Bắc: cây chè Vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng: lúa nước,...

Vùng Tây Nguyên: cà phê, cao su, chè, đỗ....

+ Vùng đồng bàng châu thổ sông Cửu Long: lúa nước,...

-     Biện pháp để bảo vệ sự phong phú của các hệ sinh thái đó là duy trì các hệ sinh thái chũ vếu, đồng thời cải tạo các hệ sinh thái để đạt năng suất và hiệu quả.